पैशाच्या मितव्ययी सवयी आपल्याला आर्थिक स्वातंत्र्य मिळविण्यात कशी मदत करू शकतात

असे जीवन जगण्याची कल्पना करा जिथे आपण आपल्या आवडी आणि इच्छांचे अनुसरण करण्यास सक्षम आहात कारण आपल्या आर्थिक स्थितीवर आपले पूर्ण नियंत्रण आहे. आर्थिक स्वातंत्र्याची कल्पना हे शक्य करते. आपल्या पैशावर नियंत्रण ठेवून आणि स्मार्ट आर्थिक निर्णय घेऊन आपण खऱ्या अर्थाने स्वातंत्र्य आणि लवचिक जीवन प्राप्त करू शकता. चला तर मग आर्थिक स्वातंत्र्याचा मार्ग समजून घेऊया.

आर्थिक स्वातंत्र्य म्हणजे काय?

'फायनान्शिअल फ्रीडम' या शब्दाचे अनेक अर्थ आहेत; सामान्यत: याचा अर्थ स्वतःच्या अटींवर आपले जीवन जगण्यास सक्षम असणे असा होतो. जेव्हा आपले आपल्या अर्थव्यवस्थेवर संपूर्ण आर्थिक नियंत्रण असते आणि आपली बिले कशी भरावीत याबद्दल तणाव नसतो, तेव्हा आपल्याला कर्जाचे ओझे जाणवत नाही. फायनान्शिअल फ्रीडम म्युच्युअल फंडांमध्ये गुंतवणूक करून, आपले ज्ञान वाढवून आणि अनपेक्षित खर्चासाठी आपत्कालीन बचत निधी तयार करून आपल्या दीर्घकालीन भविष्यावर लक्ष केंद्रित करते.

काही व्यक्तींचा असा गैरसमज असतो की जर आपण चांगली रक्कम कमवत असाल आणि आपली बिले भरू शकत असाल तर आपण आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी आहात किंवा आर्थिक स्वातंत्र्य प्राप्त केले आहे. ते खरे नाही। या दोन्ही संज्ञा समान दिसू शकतात, परंतु थोडा फरक आहे.

आर्थिक स्वावलंबन म्हणजे स्वावलंबी, कर्जमुक्त होण्याची क्षमता आणि आपली कल्पित आर्थिक उद्दिष्टे साध्य करण्याची शक्ती. आर्थिक स्वातंत्र्य व्यक्तिसापेक्ष असले तरी त्याची व्याख्या किंवा मोजमाप केले जाऊ शकत नाही कारण आर्थिक स्वातंत्र्याची भावना एखाद्या व्यक्तीच्या जीवन, पैसा आणि / किंवा एखाद्याला इच्छित जीवनशैलीचा आनंद घेण्याच्या क्षमतेबद्दलच्या विचारधारांवर अवलंबून असते, जी वयानुसार भिन्न असू शकते. आर्थिक स्वातंत्र्य म्हणजे आर्थिक अडचणींची चिंता न करता आपल्याला हवं तेव्हा हवं ते करण्याचं स्वातंत्र्य.

आता आर्थिक स्वातंत्र्य मिळवण्यासाठी आपल्या कष्टाने कमावलेला पैसा वाचवण्याची मोठी भूमिका असते आणि जेव्हा बचतीबद्दल बोलायचे होते तेव्हा आपल्याला मितव्ययी जीवन नावाची जीवनशैली माहित असणे आवश्यक आहे.

मितव्ययी जीवनशैली म्हणजे काय?

भौतिक संसाधनांचे, विशेषत: पैशाचे सावध व्यवस्थापन, मितव्ययीपणा किंवा मितव्ययी जीवन म्हणून संबोधले जाते. कठोर परिश्रम आणि शिस्तबद्ध राहण्याव्यतिरिक्त, आपण जीवनशैलीच्या नवीन सवयी ंचा अवलंब करून आपली बचत वाढवू शकता, त्यापैकी एक म्हणजे मितव्ययी लिव्हिंग.

मितव्ययीपणे जगण्यात खूप विचारपूर्वक आर्थिक निर्णय घेणे समाविष्ट आहे. जर आपण या रणनीतीचे योग्य प्रकारे अनुसरण केले तर आपण महत्वाच्या गोष्टींवर पैसे खर्च करण्यास प्राधान्य द्याल आणि अनावश्यक खर्च कमी कराल. 'मितव्ययी जीवन' म्हणून ओळखली जाणारी जीवनशैली कल्पना साधेपणावर (आपल्या साधनांमध्ये राहणे आणि भोग टाळणे) जोरदारपणे भर देते.

किफायतशीर जीवन ही एक संकल्पना आहे जी खर्चाच्या वापरात कार्यक्षमतेला प्राधान्य देते. मितव्ययी व्यक्ती सहसा कंजूस असल्याचा गैरसमज केला जातो, जरी नेहमीच असे नसते. एक मितव्ययी व्यक्ती खर्चासाठी मिळणाऱ्या फायद्यांचे काळजीपूर्वक विश्लेषण करेल आणि वाजवी किमतीत परंतु उत्तम फायदे देणाऱ्या वस्तूंना प्राधान्य देईल. याउलट कंजूस असलेल्या व्यक्तीला केवळ एखाद्या वस्तूच्या किमतीची चिंता असते आणि त्याच्या गुणवत्तेचा किंवा फायद्यांचा फारसा विचार नसतो.

मितव्ययी जीवन आपल्याला आर्थिक स्वातंत्र्य प्राप्त करण्यास कशी मदत करते?

मितव्ययी जीवनशैली आपल्याला आर्थिक स्वातंत्र्याच्या जवळ जाण्यास अनुमती देईल कारण यामुळे आपली आर्थिक उद्दिष्टे साध्य करण्यासाठी बचत आणि गुंतवणुकीच्या प्रक्रियेस वेग येतो.

येथे 5 टिपा आहेत ज्या आपल्याला मितव्ययी जगण्याचा सराव करण्यास मदत करतील:

1. अर्थसंकल्पाचे अनुसरण करून प्रारंभ करा

पर्सनल फायनान्स बजेट तयार करणे अत्यंत महत्वाचे आहे आणि आपल्या फायनान्सवर चांगले नियंत्रण ठेवण्याची ही पहिली पायरी आहे. अर्थसंकल्प म्हणजे ठराविक कालावधीतील उत्पन्न आणि खर्चाचा अंदाज. यात आपल्या आर्थिक क्रियाकलापांचे नियोजन आणि व्यवस्थापन करण्याची प्रक्रिया समाविष्ट आहे.

हा अर्थसंकल्पीय अभ्यास आपल्याला आपल्या मासिक रोख प्रवाहाची कल्पना देईल आणि आपली बचत वाढविण्यासाठी टाळता येण्याजोग्या खर्चात कुठे कपात करावी. मासिक घराचे बजेट तयार करणे आणि चिकटून राहणे ही सर्व खर्च अदा करण्याची आणि बचत मार्गावर आहे याची खात्री करण्याची सर्वोत्तम पद्धत आहे. हा एक दैनंदिन सराव देखील आहे जो आपल्या उद्दीष्टांना बळकटी देतो आणि आपल्याला फुगण्याच्या आवेगाचा प्रतिकार करण्यास मदत करतो. हे एक अवघड काम वाटू शकते, परंतु तसे नाही. आपण ऑनलाइन उपलब्ध बजेट साधने / अॅप्सचा विचार करू शकता, जे प्रक्रिया सुलभ करण्यास मदत करतात आणि आपल्याला मोजलेले बजेट देतात.

[वाचा: 2023 साठी आपले वैयक्तिक वित्त बजेट तयार करण्यासाठी 5 सोप्या चरण]

2. आपल्या खर्चाचा पुनर्विचार करा

पुढची पायरी म्हणजे इच्छा मर्यादित करणे किंवा चालू असलेल्या खर्चाचा पुनर्विचार करणे. उदाहरणार्थ, पेट्रोलच्या वाढत्या किमतींवरील खर्च वाचविण्यासाठी आपण खाजगी वाहनांऐवजी सार्वजनिक वाहतुकीचा वापर करण्याचा विचार करू शकता (हे देखील पर्यावरणस्नेही आहे). सध्याच्या फॅशन ट्रेंड किंवा हाय-एंड गॅजेट्सच्या बरोबरीने राहण्यासाठी ऑनलाइन शॉपिंग अॅप्सवर आपला फोन स्क्रोल करण्यात वेळ घालवण्याऐवजी थ्रिफ्टिंगच्या संकल्पनेचा विचार करा. सोप्या भाषेत सांगायचे तर थ्रिफ्टिंग म्हणजे थ्रिफ्ट स्टोअरमध्ये खरेदी करणे, जिथे आपल्याला सवलतीच्या दरात हळूवारपणे वापरलेल्या वस्तू मिळतील. झपाट्याने बदलणारी फॅशन लक्षात घेता हा एक चांगला पर्याय आहे.

[वाचा: शॉपिंगचे व्यसन दूर करण्यासाठी आणि आर्थिकदृष्ट्या निरोगी होण्यासाठी 8 पावले]

जग हाताच्या बोटावर असताना जेवण मागवण्यापासून ते खरेदीपर्यंत सर्व काही सोयीस्कर असते. आपण या अनुप्रयोगांचा वापर जितक्या वेळा करता तितक्या वेळा आपल्याला आवश्यक नसलेल्या वस्तूंची खरेदी करण्यास आपण अधिक आकर्षित व्हाल. त्यामुळे या अॅप्सना सुरू करण्यासाठी किंवा अनइन्स्टॉल करण्यासाठी नोटिफिकेशन बंद करा. याव्यतिरिक्त, आपण खरेदी केलेल्या परंतु वापरत नसलेल्या वस्तू, आपण त्यांना ऑनलाइन मार्केटप्लेसवर सूचीबद्ध करू शकता आणि रोख रकमेसाठी त्यांची देवाणघेवाण करू शकता. आपण अशा वस्तू किंवा सेवांवर पैसे खर्च करत नाही याची खात्री करणे आवश्यक आहे जे आपल्या भविष्यात मूल्य वाढवू शकत नाहीत आणि केवळ त्वरित समाधान प्रदान करतात. अशा खर्चात कपात केल्यास तुमची बचत वाढण्यास मदत होईल; लक्षात ठेवा, प्रत्येक पैसा महत्वाचा आहे.

3. कोणत्याही कर्जाचा बोजा टाळा

कर्ज म्हणजे आपल्या संसाधनांवर चाप; मितव्ययीपणाचा वापर केल्यास आर्थिक ओझ्यापासून मुक्त होण्यास मदत होईल. कर्ज ही काही चुकीची गोष्ट नाही किंवा टाळायची नाही. जरी आपण कर्जात असाल, तरीही जोपर्यंत ते कमावलेल्या उत्पन्नाच्या 40% पेक्षा जास्त नाही तोपर्यंत आपली आर्थिक स्थिती स्थिर आणि सुरक्षित आहे असे म्हणता येईल.

कर्जमुक्त असणे ही सर्वात महत्वाची बाब आहे जी आपल्याला आर्थिक स्वातंत्र्य मिळविण्यात मदत करते. कर्जमुक्त होण्यासाठी, आपण क्रेडिट कार्ड वापरणे टाळत आहात याची खात्री करा आणि आपले उर्वरित कर्ज फेडण्यासाठी एक ठोस रणनीती तयार करा. प्रतिष्ठा पूर्ण करण्यासाठी जगण्यापेक्षा मितव्ययी जगण्याची संकल्पना राबवून साधे जीवन निवडणे चांगले. महिन्याच्या शेवटी क्रेडिट कार्डसाठी पैसे देण्याबाबत संभ्रमात असाल तर तुम्हाला महागडे कपडे खरेदी करण्याची गरज नाही. आपल्या कर्जाचे ओझे फेडल्यास आपल्या हातात अतिरिक्त पैशाचा मार्ग मोकळा होईल , ज्यामुळे आपली बचत वाढेल.

4. विंडफॉल इनकमचा फायदा घ्या

मितव्ययी व्यक्ती वार्षिक बोनस किंवा प्रोत्साहन इत्यादी सारख्या कोणत्याही विंडफॉल उत्पन्नाचा फायदा घेईल. आपण आपल्या बोनसचा भौतिक गोष्टींवर भर देण्याऐवजी सर्वात प्रभावी मार्गाने वापर ण्याची खात्री केली पाहिजे. हे अतिरिक्त उत्पन्न वापरण्याचे बरेच मार्ग आहेत, जसे की आपले कर्ज फेडणे किंवा आपल्याकडे कर्ज नसल्यास आपल्या गुंतवणुकीचा आकार वाढविणे, आपल्या आपत्कालीन निधीस चालना देणे किंवा आपले विमा कव्हरेज अद्ययावत करणे इत्यादी.

तसेच, काही व्यक्ती त्यांच्या कामाच्या ठिकाणी ओव्हरटाईमसाठी पात्र असतात; शक्य असल्यास, आपल्या निश्चित मासिक उत्पन्नापेक्षा अधिशेष तयार करण्यासाठी या घटकाचा फायदा घेण्याचा विचार करा. किफायतशीरपणा हा खर्च कमी करण्यापुरता मर्यादित नाही; आपण आपले उत्पन्न कसे वाढवू शकता यावर देखील हेतू आहे.

[वाचा: वार्षिक बोनस मिळाला? जाणून घ्या तुम्ही त्याचा जास्तीत जास्त फायदा कसा घेऊ शकता]

5. आयुष्याच्या सुरुवातीलाच गुंतवणूक सुरू करा

बाजारातील अस्थिरतेसह तोटा होण्याच्या भीतीने अनेकजण बाजाराशी निगडित उत्पादनांमध्ये गुंतवणूक करण्यास कचरतात. तथापि, दीर्घकालीन दृष्टीकोन ठेवल्यास अल्पकालीन अस्थिरतेचा धोका कमी होतो. तरीही, आपला पैसा वाढविण्याचा योग्य मार्गांमध्ये गुंतवणूक करण्यापेक्षा ऐतिहासिकदृष्ट्या दुसरा चांगला मार्ग नाही. केवळ कंपाउंडिंगची शक्ती आपली संपत्ती वाढवेल, जर आपल्याकडे भरीव वाढ साध्य करण्यासाठी गुंतवणुकीचे दीर्घ क्षितिज असेल.

गुंतवणूक सुरू करण्यास कधीही उशीर होत नाही, परंतु आपण लवकरात लवकर गुंतवणूक सुरू केली पाहिजे. तुमची छोटी शी गुंतवणूकही दीर्घकाळासाठी फायदेशीर ठरेल. तथापि, आपली जोखीम सहनशीलता, गुंतवणुकीची उद्दिष्टे आणि कालमर्यादा विचारात घेणारी दीर्घकालीन गुंतवणूक योजना तयार करणे आवश्यक आहे. आपल्या पोर्टफोलिओमध्ये विविधता आणा आणि आपल्या गुंतवणुकीचे नियमितपणे निरीक्षण करा जेणेकरून ते आपल्या दीर्घकालीन उद्दीष्टांशी सुसंगत असतील.

असे म्हटल्यावर, एखादी व्यक्ती लक्ष्य-आधारित दृष्टिकोनासह गुंतवणूक करण्याचा विचार करू शकते आणि त्यांच्या म्युच्युअल फंडगुंतवणूकांना त्यांच्या विशिष्ट उद्दीष्टांशी संरेखित करू शकते ज्यामुळे त्यांना दिलेल्या वेळेत आवश्यक संपत्ती तयार करण्यास मदत होईल. याव्यतिरिक्त, गुंतवणुकीला उद्दिष्टांशी संरेखित केल्याने गुंतवणूकदार बाजारातील अस्थिरतेला प्रतिसाद म्हणून आवेगपूर्ण निर्णय घेण्याची शक्यता कमी करतात, ज्यामुळे दीर्घकालीन गुंतवणुकीच्या दृष्टिकोनास चालना मिळते.

शेवटी...

किफायतशीर जीवन अंमलात आणणे आव्हानात्मक नाही; जर आपण अशा प्रकारे जगण्याचा कधीही प्रयत्न केला नसेल तर असे दिसू शकते. ते ठीक आहे! हा एक-आकार-फिट-ऑल दृष्टिकोन नसल्यामुळे, मार्गात बदल करण्यास टाळाटाळ करू नका. वर नमूद केलेल्या काही सामान्य टिपा आहेत ज्या एखादी व्यक्ती मितव्ययी जीवनशैली चा अवलंब करण्यासाठी सराव करू शकते. तथापि, आपल्या आर्थिक परिस्थितीनुसार, आपल्याला इतर बाबी उपयुक्त वाटू शकतात.

ठराविक खर्च कमी करून, अनावश्यक खर्च टाळून किंवा न वापरलेल्या वस्तू विकून अतिरिक्त पैसे मिळवून आपण आपल्या उत्पन्नाचा एक महत्त्वपूर्ण भाग वाचवू शकता. आपल्याकडे चांगले आर्थिक ज्ञान देखील असणे आवश्यक आहे जेणेकरून आपण आपली संपत्ती वाढविण्याचे सर्वोत्तम मार्ग ओळखू शकाल आणि गुंतवणूक करू शकाल ज्यामुळे लक्षणीय फायदा होईल.

शेवटी, मितव्ययी होण्यासाठी त्याग करण्याची आवश्यकता नाही. जेव्हा आपल्याकडे आपले पैसे नियंत्रणात असतात, तेव्हा महत्वाच्या गोष्टींवर खर्च करणे अधिक व्यवस्थापित केले जाऊ शकते. आपल्यासाठी कोणती मितव्ययी जगण्याची रणनीती सर्वात चांगली कार्य करते हे शोधण्यासाठी, काही वापरुन पहा. मितव्ययीपणा हा जीवनाचा मार्ग आणि आर्थिक स्वातंत्र्याच्या दिशेने आपल्या प्रवासाचा प्रारंभ बिंदू म्हणून स्वीकारण्याचा विचार करा.

MITALI DHOKE is a Research Analyst at PersonalFN. She is an MBA (Finance) and a post-graduate in commerce (M. Com). She focuses primarily on covering articles around mutual funds including NFOs, financial planning and fixed-income products. Mitali holds an overall experience of 4 years in the financial services industry.

She also actively contributes towards content creation for PersonalFN’s social media platforms in the endeavour to educate investors and enhance their financial knowledge.

Disclaimer: सिक्युरिटीज मार्केटमध्ये गुंतवणूक करणे बाजारातील जोखमीच्या अधीन आहे, गुंतवणूक करण्यापूर्वी सर्व संबंधित कागदपत्रे काळजीपूर्वक वाचा.

Disclaimer: हा लेख केवळ माहितीच्या उद्देशाने आहे आणि आपल्या गुंतवणुकीच्या निर्णयांवर प्रभाव टाकण्यासाठी नाही. गुंतवणुकीचा निर्णय घेण्यासाठी म्युच्युअल फंडाची शिफारस किंवा सल्ला मानता कामा नये.