म्युच्युअल फंडांच्या चुकीच्या विक्रीचा सापळा गुंतवणूकदार कसे टाळू शकतात

वित्तीय सेवा उद्योगात अनेक वर्षांपासून गुंतवणुकीच्या उत्पादनांची चुकीची विक्री होत असून परिणामी गुंतवणूकदार वारंवार अडकून पडत आहेत. सेबीचे कायदे गुंतवणूकदारांच्या हिताचे रक्षण करण्यासाठी ढाल म्हणून काम करू शकतात, परंतु तरीही गुंतवणूकदारांना चुकीच्या विक्रीची शक्यता कमी करण्यासाठी काही घटकांची जाणीव असणे आवश्यक आहे.

आपले बँक रिलेशनशिप मॅनेजर, ब्रोकर, विविध वित्तीय संस्थांचे गुंतवणूक सल्लागार इत्यादी, आपल्याला बर्याच वेळा फोन करून गुंतवणुकीच्या उत्कृष्ट संधीबद्दल सांगू शकतात. गुंतवणुकीची संधी आकर्षक असू शकते कारण त्यात अनेकदा म्युच्युअल फंड आणि उच्च परताव्याची शक्यता असते, परंतु चुकीच्या विक्रीपासून स्वत: चे संरक्षण करणे आणि योग्य मालमत्तेसाठी निधीचे वाटप करणे महत्वाचे आहे.

सार्वजनिक आणि खाजगी क्षेत्रातील बर्याच बँका म्युच्युअल फंड ठेवतात किंवा बहुसंख्य मालमत्ता व्यवस्थापन कंपन्या (एएमसी) नियंत्रित करतात. बँका त्यांच्या संलग्न म्युच्युअल फंडांच्या म्युच्युअल फंड योजना ंची विक्री करताना अधूनमधून चुकीची विक्री करू शकतात. भांडवली बाजार नियामक सेबी म्युच्युअल फंड योजनांना चालना देण्यासाठी बँका चुकीच्या विक्रीचा आधार घेत आहेत की नाही हे तपासत असले, तरी आपल्यासाठी म्युच्युअल फंडांच्या उपयुक्ततेबाबत स्वत: योग्य ती तपासणी करणे शहाणपणाचे आहे.

[वाचा: सेबी प्रमुखांचा फिनफ्लोअर्सना इशारा! ती काय म्हणाली ते येथे आहे....]

म्युच्युअल फंडांची मिस सेलिंग म्हणजे काय?

मिस-सेलिंग म्हणजे जिथे उत्पादने किंवा सेवा बँका / वित्तीय संस्थांद्वारे ग्राहक / गुंतवणूकदारांना जाणूनबुजून चुकीच्या पद्धतीने सादर केल्या जातात. सोप्या शब्दात सांगायचे तर, चुकीची विक्री तेव्हा होते जेव्हा आपल्याला अयोग्य सल्ला दिला जातो, जोखीम स्पष्ट केली जात नाही किंवा आपल्याला आवश्यक असलेली माहिती दिली जात नाही आणि आपण आपल्यासाठी योग्य नसलेले उत्पादन घेऊन संपतो. याउलट, जेव्हा खरेदीदार वित्तीय उत्पादनाचे तपशील आणि गुंतागुंत पूर्णपणे अनभिज्ञ असतात तेव्हा चुकीची खरेदी होते.

सेबीच्या म्हणण्यानुसार, चुकीची आणि दिशाभूल करणारी विधाने करून म्युच्युअल फंड योजना युनिट्सची प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्षपणे विक्री करणे. शिवाय महत्त्वाची माहिती वगळल्यास किंवा लपवल्यास, म्युच्युअल फंड योजनांशी निगडित जोखीम विचारात दुर्लक्ष केल्यास किंवा म्युच्युअल फंड योजना ग्राहकासाठी योग्य आहे की नाही याची योग्य ती काळजी घेतली जात नाही, तेव्हा चुकीची विक्री होते.

दुर्दैवी वास्तव हे आहे की, वित्तीय सेवा क्षेत्रातील तीव्र स्पर्धेमुळे, प्रोत्साहनाद्वारे प्रेरित काही गुंतवणूक सल्लागार संभाव्य ग्राहकांना अवास्तव विक्री लक्ष्यांपर्यंत पोहोचण्यासाठी आकाश प्रदान करतात. म्युच्युअल फंडातील गुंतवणूकदारांना दर तीन महिन्यांनी आपला पोर्टफोलिओ बदलण्याचा मोह होतो आणि अनुभवहीन गुंतवणूकदारांना अस्थिर स्वरूप आणि बाजारातील जोखीम यांची माहिती न देता इक्विटीमध्ये आक्रमकपणे गुंतवणूक करण्याचा सल्ला दिला जातो.

भोळ्या-भाबड्या गुंतवणूकदारांना आकर्षित करण्यासाठी चुकीच्या विक्री एजंटांकडून वापरल्या जाणार्या काही सामान्य रणनीती:

• कुटुंब, मुले इत्यादींच्या भवितव्याशी संबंधित भावनिक संदर्भ.

• खात्रीशीर परताव्याची हमी

• योजनेच्या उत्कृष्ट कामगिरीचा दावा करण्यासाठी विकृत डेटा सादर केला

• योजनेत गुंतवणूक करण्यासाठी ही सर्वोत्तम वेळ आहे, अन्यथा आपण नफ्यावर गमावू शकता

चुकीची विक्री वर्णन करणे आणि निश्चित करणे अत्यंत कठीण आहे. तथापि, आपण आपल्या गरजा, जोखीम घेण्याची क्षमता आणि पूर्वग्रह समजून घेतल्यास आणि आर्थिक उत्पादनाबद्दल जाणून घेतल्यास हे टाळले जाऊ शकते. या लेखात मी तुम्हाला म्युच्युअल फंडांच्या चुकीच्या विक्रीच्या जाळ्यात अडकणे कसे टाळता येईल हे सांगणार आहे.

Join Now: PersonalFN is now on Telegram. Join FREE Today to get 'Daily Wealth Letter' and Exclusive Updates on Mutual Funds

म्युच्युअल फंडांच्या चुकीच्या विक्रीला गुंतवणूकदार बळी पडू नये यासाठी हे 5 सोपे मार्ग आहेत.

1. आपल्या आर्थिक उद्दिष्टांशी सुसंगतता सुनिश्चित करा

गुंतवणूकदार त्यांच्या आर्थिक उद्दिष्टांना अनुरूप नसलेल्या म्युच्युअल फंड योजनांमध्ये गुंतवणूक करू शकतात. आपल्या पोर्टफोलिओमधील गुंतवणूक आपल्या उद्दिष्टांशी सुसंगत असणे आवश्यक आहे. उदाहरणार्थ, दीर्घकालीन आर्थिक उद्दिष्टांसाठी इक्विटी फंड, मध्यम मुदतीसाठी हायब्रीड फंड आणि अल्प मुदतीच्या आर्थिक उद्दिष्टांसाठी डेट फंड योग्य असतात.

एखादा म्युच्युअल फंड केवळ त्याच्या ऐतिहासिक कामगिरीच्या आधारे किंवा उच्च परताव्याच्या संभाव्यतेच्या आधारे आपल्याकडे ठेवला जात असेल तर गुंतवणूक करणे योग्य नाही. जर आपण आपल्या आर्थिक उद्दिष्टांशी सुसंगत असलेल्या म्युच्युअल फंडांमध्ये गुंतवणूक केली तर आपण चुकीच्या विक्रीपासून स्वत: चे संरक्षण करू शकता. कोणतीही गुंतवणूक करण्यापूर्वी, आपले एस.एम.ए.आर.टी ध्येय स्पष्टपणे परिभाषित करा आणि महत्त्वाच्या दृष्टीने त्यांना प्राधान्य द्या. ध्येय-आधारित गुंतवणूक गुंतवणूकदारांना योग्य गुंतवणूक करण्यास मदत करू शकते आणि त्यांना मोठ्या प्रमाणात चुकीच्या विक्रीच्या सापळ्यात अडकण्यापासून रोखू शकते.

2. स्वत:ची योग्य ती मेहनत करा

बँका आणि विविध वित्तीय संस्था प्रेझेंटेशन, मेलर्स आणि इतर प्रकारच्या संप्रेषणाद्वारे व्यक्तींना अनेक उत्पादने देऊ शकतात. मात्र, गुंतवणूकदारांनी केवळ या माहितीच्या आधारे कोणत्याही उत्पादनाच्या आधारावर गुंतवणूक करणे टाळावे. गुंतवणूकदारांनी गुंतवणूक करण्यापूर्वी स्वतंत्र वाचन आणि संशोधनाच्या स्वरूपात स्वत:चे संशोधन केले पाहिजे. यात विक्रेत्याने त्यांच्या मूळ दस्तऐवजामध्ये केलेल्या दाव्यांना सहाय्यक कागदपत्रांचा अभ्यास समाविष्ट असू शकतो. किंवा उत्पादनाबद्दल अधिक चांगली अंतर्दृष्टी मिळविण्यासाठी प्रश्नांचा योग्य संच विचारणे.

उदाहरणार्थ, म्युच्युअल फंड योजनेसाठी लॉक-इन कालावधी आहे का? कराचे परिणाम काय आहेत? खर्चाचे प्रमाण किती आहे? आजच्या फिनटेक जगात, जिथे सर्व माहिती सहज उपलब्ध आहे, अचूक माहिती फिल्टर करणे आणि माहितीपूर्ण निर्णय घेणे देखील महत्वाचे आहे. स्वत:ची काळजी घेतल्यास चुकीच्या विक्रीच्या सापळ्यापासून तुमचे रक्षण होईल आणि तुमची आर्थिक जागरूकता वाढेल.

3. समजत नसेल तर गुंतवणूक करू नका

गुंतवणुकीचे निर्णय आणि परतावा हे अनेकदा दोन साधनांची तुलना म्हणून तयार केले जातात. इक्विटी फंड परताव्याची बँक मुदत ठेवींशी तुलना करून, काही बँक रिलेशनशिप मॅनेजर गुंतवणूकदारांना इक्विटी फंडात गुंतवणूक करण्यास प्रवृत्त करू शकतात. तथापि, इक्विटी फंड आणि बँक एफडी वेगवेगळ्या मालमत्ता वर्गातील आहेत. इक्विटी आणि डेट अॅसेट क्लासेसची तुलना करणे योग्य नाही, सफरचंदांची संत्र्यांशी तुलना करण्यासारखे आहे. गुंतवणुकीचा निर्णय योग्य तुलनेवर आधारित केल्यास चुकीच्या विक्रीच्या सापळ्यात अडकणे टाळण्यास मदत होईल.

झुंड मानसिकतेसारख्या ऐकीव आणि गुंतवणूकदारांच्या पूर्वग्रहांमुळे समजूतदारपणा नसतानाही गुंतवणूकदारांचा कल अनेकदा आर्थिक उत्पादने खरेदी करण्याकडे असतो. म्युच्युअल फंड योजनेची उपयुक्तता किंवा गुंतवणुकीचे उद्दिष्ट गुंतवणूकदार ाला किंवा सल्लागाराला माहित नसले तरी ते मित्र, शेजारी किंवा नातेवाईकांना खूश करण्यासाठी खरेदी करणे निवडतील. काही गुंतवणूकदार भावनिक पूर्वग्रहांना बळी पडतात आणि केवळ एखाद्या मित्राने किंवा नातेवाईकाने सुचविल्यामुळे त्यांच्यासाठी योग्य नसलेली गुंतवणूक करतात.

याव्यतिरिक्त, काही गुंतवणूकदार स्वत: ला पटवून देतात की जर एखादी मोठी कॉर्पोरेशन किंवा बँक ती विकत असेल तर ते चांगले असले पाहिजे कारण सेबीने त्याला मान्यता दिली आहे. तथापि, जोखीम सहनशीलता, गुंतवणुकीचे क्षितिज आणि उद्दिष्टे यांच्या आधारे, गुंतवणूक उत्पादन त्यांच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी योग्य आहे याची खात्री केली पाहिजे. एखादे उत्पादन पूर्णपणे समजून न घेता त्यात गुंतवणूक करणे ही आपत्तीची रेसिपी आहे.

4. लोभी होऊ नका

जेव्हा विवेकवादापेक्षा लोभाला प्राधान्य दिले जाते तेव्हा गुंतवणुकीच्या चुका करणे सोपे असते. लक्षणीय परताव्याच्या आमिषाने भारावून गेलेले बरेच लोक आपण कशात गुंतवणूक करत आहोत हे देखील न कळता आपले पैसे अज्ञात वित्तीय उत्पादनांमध्ये गुंतवतात.

अनेकदा म्युच्युअल फंडाच्या मागील परताव्याचा उल्लेख केला जातो आणि मग तो फंड ठराविक प्रमाणात परतावा देईल, असा अंदाज व्यक्त केला जातो. तथापि, एक गोष्ट लक्षात घेतली पाहिजे की सध्याच्या बाजारपरिस्थितीनुसार फंडाच्या परताव्यात लक्षणीय चढ-उतार होतील. इक्विटी फंडांच्या अनेक श्रेणीही खूप अस्थिर असतात; त्यामुळे नवखे गुंतवणूकदार इक्विटीमध्ये आक्रमकपणे गुंतवणूक करणे टाळू शकतात. कोणताही गुंतवणुकीचा निर्णय केवळ मागील परताव्यावर आधारित नसावा, कारण तो भविष्यातील कामगिरीची हमी देत नाही. म्युच्युअल फंड योजनेने बेंचमार्क आणि समकक्षांच्या तुलनेत विविध बाजार चक्रांवर सातत्याने चांगली कामगिरी केली आहे की नाही हे तपासण्यास मदत होते.

5. जोखीम प्रोफाइलचे मूल्यांकन करा

म्युच्युअल फंडातील जोखमीचे मूल्यमापन करण्यासाठी म्युच्युअल फंड रिस्कमीटरचा वापर करावा. म्युच्युअल फंड योजनांशी निगडित जोखमीबद्दल जाणून घ्या. उदाहरणार्थ, रिस्कोमीटर म्युच्युअल फंड योजनांशी संबंधित जोखीम कमी, कमी ते मध्यम, मध्यम, मध्यम, मध्यम उच्च, उच्च आणि खूप उच्च श्रेणींमध्ये विभागते.

उदाहरणार्थ, उच्च जोखीम सहनशीलता असलेले बाजारस्नेही गुंतवणूकदार उच्च परताव्यासाठी उच्च जोखीम असलेल्या इक्विटी फंडांची निवड करू शकतात. दुसरीकडे, कंझर्व्हेटिव्ह गुंतवणूकदार डेट फंडांसारख्या कमी ते मध्यम जोखीम असलेल्या म्युच्युअल फंडांची निवड करू शकतात. सोप्या भाषेत सांगायचे तर म्युच्युअल फंडात गुंतवणूक करण्यापूर्वी बँक रिलेशनशिप मॅनेजरचा सल्ला न पाळता फंडाच्या रिस्कोमीटरचा विचार करा आणि तो आपल्या जोखीम प्रोफाइलशी जुळतो याची खात्री करा. जोखीम सहिष्णुतेची पातळी स्पष्टपणे परिभाषित केली पाहिजे आणि गुंतवणुकीच्या निर्णयांना मार्गदर्शन करण्यासाठी वापरली पाहिजे.

शेवटी...

गुंतवणूकदारांचे आर्थिक ज्ञान नसणे हे गैरविक्रीचे प्रमुख कारण आहे आणि पारदर्शकतेचा अभाव हे आणखी एक कारण आहे. आर्थिक उत्पादने समजून घेणे किंवा अधिक आर्थिक दृष्ट्या सुजाण वाढणे आपल्याला गुंतवणुकीचे शहाणपणाचे निर्णय घेण्यास मदत करेल. आपण सावध आणि सावध राहून तसेच वरील मार्गांचे अनुसरण करून चुकीच्या विक्रीची शक्यता कमी करू शकता.

MITALI DHOKE is a Research Analyst at PersonalFN. She is an MBA (Finance) and a post-graduate in commerce (M. Com). She focuses primarily on covering articles around mutual funds including NFOs, financial planning and fixed-income products. Mitali holds an overall experience of 4 years in the financial services industry.

She also actively contributes towards content creation for PersonalFN’s social media platforms in the endeavour to educate investors and enhance their financial knowledge.

Disclaimer: Investment in securities market are subject to market risks, read all the related documents carefully before investing.

Disclaimer: This article is for information purposes only and is not meant to influence your investment decisions. It should not be treated as a mutual fund recommendation or advice to make an investment decision.