इंडेक्स फंड बनाम म्यूचुअल फंड: फरकाबद्दल जाणून घ्या

गेल्या काही वर्षांत इंडेक्स फंडांसारख्या निष्क्रियपणे व्यवस्थापित म्युच्युअल फंडांनी गुंतवणूकदारांमध्ये भक्कम स्थान मिळवले आहे. या लेखात, इंडेक्स फंड आणि सक्रिय म्युच्युअल फंडांमधील फरकाबद्दल जाणून घ्या.

एन इंडेक्स फंड म्हणजे काय?

इंडेक्स फंड हे पॅसिव्ह म्युच्युअल फंड आहेत जे सामान्यत: निफ्टी 50, एस अँड पी बीएसई सेन्सेक्स, निफ्टी 500 इत्यादी लोकप्रिय निर्देशांकांचा मागोवा घेतात. इंडेक्स फंडांना त्यांच्या एकूण मालमत्तेच्या किमान 95% गुंतवणूक मूलभूत निर्देशांकाचा भाग असलेल्या सिक्युरिटीजमध्ये करणे बंधनकारक आहे. या योजनेअंतर्गत लिक्विडिटीची गरज पूर्ण करण्यासाठी निधीचा एक छोटा सा भाग रोख आणि समतुल्य स्वरूपात ठेवला जाऊ शकतो. इंडेक्स फंडाच्या पोर्टफोलिओमधील शेअर्स आणि त्यांचे वेटेज हे मूळ निर्देशांकासारखेच असतात. मूळ निर्देशांकातील समभाग आणि त्यांचे वजन बदलले तरच योजनेच्या पोर्टफोलिओची रचना बदलली जाते. त्यानुसार इंडेक्स फंडाची पोर्टफोलिओ उलाढाल अतिशय कमी असते.

निष्क्रियपणे व्यवस्थापित केल्यामुळे, इंडेक्स फंडांचे खर्च प्रमाण सक्रियपणे व्यवस्थापित फंडांपेक्षा लक्षणीय कमी आहे. शिवाय, इंडेक्स फंडात गुंतवणूक केल्याने फंड मॅनेजरच्या कोणत्याही संभाव्य वर्तणुकीतील पूर्वग्रह / निर्णय ातील त्रुटींमुळे उद्भवणार्या स्टॉक निवडीचा धोका दूर होतो.

इंडेक्स फंडातील गुंतवणुकीचा आणखी एक फायदा म्हणजे गुंतवणूकदारांना उपलब्ध असलेल्या सक्रियपणे व्यवस्थापित केलेल्या फंडांच्या विपुलतेतून सर्वोत्तम म्युच्युअल फंड निवडण्याच्या आव्हानात्मक कामातून जावे लागत नाही, कारण एखाद्या विशिष्ट निर्देशांकाचा मागोवा घेणारे सर्व फंड समान प्रकारे वागतात.

इंडेक्स फंड बनाम म्यूचुअल फंड:

इंडेक्स फंड आणि म्युच्युअल फंडयांच्यातील मुख्य फरक म्हणजे त्यांची पोर्टफोलिओ व्यवस्थापन शैली, उद्दिष्टे, खर्च, गुंतवणूक शैली आणि ते कोणत्या प्रकारचा परतावा देऊ शकतात.

1. पोर्टफोलियो:

इंडेक्सफंड विशिष्ट शेअर्स आणि इतर सिक्युरिटीजमध्ये गुंतवणूक करतात जे निर्देशांकाचा भाग असतात. तर अॅक्टिव्ह म्युच्युअल फंड ्स योजनेतील गुंतवणुकीच्या आदेशानुसार तसेच बाजारातील सध्याच्या परिस्थितीनुसार एफ आणि एमएनागर निवडत असलेल्या सिक्युरिटीजमध्ये गुंतवणूक करतात.

२. गुंतवणुकीचे उद्दिष्ट :

इंडेक्स फंडांचे उद्दीष्ट बेंचमार्क निर्देशांकाच्या कामगिरीशी जुळवून घेणे आहे, कारण ते केवळ संबंधित निर्देशांकाच्या पोर्टफोलिओची पुनरावृत्ती करतात. दुसरीकडे, सक्रिय पोर्टफोलिओ व्यवस्थापन धोरणाचे अनुसरण करून बेंचमार्क निर्देशांकाच्या कामगिरीला मागे टाकण्याचे उद्दीष्ट सक्रिय म्युच्युअल फंडांचेआहे.

3. प्रबंधन शैली:

इंडेक्स फंडनिष्क्रियपणे व्यवस्थापित केले जातात. फंड एमएनागर केवळ मूलभूत निर्देशांकाप्रमाणेच निर्देशांकाच्या सिक्युरिटीज निवडतात. तर सक्रिय म्युच्युअल फंड इक्विटी निवडण्यासाठी मूल्य, वाढ किंवा दोघांचे मिश्रण अशा विविध गुंतवणूक धोरणांचा वापर करतात, तसेच डेट म्युच्युअल फंडांच्या बाबतीत योजनेचा प्रकार, गुंतवणुकीचा आदेश आणि एकूण बाजाराच्या परिस्थितीनुसार उत्पन्न किंवा कालावधीची रणनीती वापरतात.

4. खर्च अनुपात:

इंडेक्स फंडांना एफआणि एमएनागर्सच्या सक्रिय सहभागाची आवश्यकता नसते आणि म्हणूनच, या फंडांचे खर्च प्रमाण सक्रिय म्युच्युअल फंडांपेक्षा तुलनेने कमी असते. दुसरीकडे, सक्रियपणे व्यवस्थापित म्युच्युअल फंड फंडांमध्ये उद्योग संशोधन करणे, योग्य सिक्युरिटीजची निवड करणे, अंतर्निहित सिक्युरिटीजमधील प्रवेश / एक्झिट पॉइंटची वेळ इत्यादींमध्ये फंड व्यवस्थापकांचा सक्रिय सहभाग असतो. त्यामुळे अॅक्टिव्ह म्युच्युअल फंडांचे खर्चाचे प्रमाण तुलनेने अधिक आहे.

5. प्रदर्शन:

आधी सांगितल्याप्रमाणे इंडेक्स फंड केवळ लोकप्रिय निर्देशांकांच्या पोर्टफोलिओची नक्कल करतात. म्हणूनच, या फंडांची कामगिरी त्याच्या बेंचमार्क निर्देशांकाशी जवळून जुळलेली आहे, ट्रॅकिंग त्रुटी आणि खर्च गुणोत्तराच्या अधीन आहे. टीरॅकिंग त्रुटी म्हणजे इंडेक्स फंड आणि तो ट्रॅक करत असलेला निर्देशांक यांच्यातील परताव्यातील फरक. सक्रिय म्युच्युअल फंडांची कामगिरी अंतर्निहित निर्देशांकाच्या तुलनेत लक्षणीय बदलू शकते कारण फंड व्यवस्थापक पोर्टफोलिओमध्ये मंथन करू शकतात आणि अंतर्निहित बेंचमार्क निर्देशांकाच्या तुलनेत विविध स्टॉक्स / सेक्टरमध्ये जास्त वजन / कमी वजनाचे स्थान असू शकतात.

इंडेक्स फंडांचे प्रकार कोणते आहेत?

1. बाजार-आधारित सूचकांक एफयूंड्स

असे इंडेक्स फंड आहेत जे निर्देशांकांचा मागोवा घेतात जे त्यांच्या बाजार भांडवलाद्वारे भारित केले जातात. उदाहरणार्थ, निफ्टी ५० निर्देशांक, निफ्टी मिडकॅप १५० निर्देशांक, निफ्टी स्मॉलकॅप २५० निर्देशांक आणि निफ्टी ५०० निर्देशांक इत्यादी.

2. फॅक्टर बेस्ड इंडेक्स एफ(स्मार्ट-बीटा फंड)

शेअरची निवड आणि वजन मूल्य, गती, गुणवत्ता, कमी अस्थिरता इत्यादी पूर्व-परिभाषित घटकांवर आधारित आहे. बहुतेक एसमार्ट-बीटा फंडांमध्ये निफ्टी 100 क्वालिटी 30 इंडेक्स, निफ्टी 50 व्हॅल्यू 20 इंडेक्स, निफ्टी 50 इक्वल वेट इंडेक्स इत्यादी एकच फॅक्टर असतो. याव्यतिरिक्त, काही मल्टी-फॅक्टर इंडेक्स फंड्स दोन किंवा अधिक घटकांचे मिश्रण वापरणार्या निर्देशांकाची नक्कल करतात , उदाहरणार्थ, निफ्टी अल्फा लो व्होलेटिलिटी 30 निर्देशांक.

3. सेक्टर/थीम बेस्ड इंडेक्स एफ

हे बी, आयटी, फार्मा, आयएनफ्रास्ट्रक्चर, मॅन्युफॅक्चरिंग, एमएनसी इत्यादी सारख्या विशिष्ट उद्योग, क्षेत्र किंवा थीममध्ये कार्यरत असलेल्या व्यवसायांमध्ये गुंतवणूक करतात. सेक्टर/थीम बेस्ड इंडेक्स फंड निफ्टी इन्फ्रास्ट्रक्चर इंडेक्स, एसअँडपी बीएसई हेल्थकेअर इंडेक्स, एस अँड पी बीएसई फायनान्शियल सर्व्हिसेस, निफ्टी बँकिंग इंडेक्स, निफ्टी एमएनसी आयएनडेक्स इत्यादी सेक्टोरल इंडेक्सचा मागोवा घेतात.

4. आंतरराष्ट्रीय निर्देशांक फंड

एस अँड पी 500 आयएनडेक्स, एनवायएसई एफएजी + इंडेक्स, नॅसडॅक -100 इंडेक्स यासारख्या लोकप्रिय ऑफशोर निर्देशांकांचा मागोवा घेण्याचे या फंडांचे उद्दीष्ट आहे.

5. डेट-बेस्ड इंडेक्स फंड

डेट-बेस्ड इंडेक्स फंड क्रिसिल आयबीएक्स 60:40 एसडीएल + एएए पीएसयू इंडेक्स - एप्रिल 2025, निफ्टी जी-सेक सप्टेंबर 2032 आयएनडीएक्स, क्रिसिल आयबीएक्स एएए मार्च 2024 आयएनडीएक्स इत्यादी सानुकूल डेट इंडआयड्सचा मागोवा घेतात. ज्यात भिन्न परिपक्वता आणि क्रेडिट प्रोफाइल आहेत.

इंडेक्स फंड आणि अॅक्टिव्ह म्युच्युअल फंड या दोघांचेही स्वतःचे फायदे आहेत जे गुंतवणूकदारांना त्यांचे आर्थिक उद्दीष्ट साध्य करण्यास मदत करू शकतात. गुंतवणूकदार त्यांच्या गुंतवणुकीची उद्दिष्टे, जोखीम प्रोफाइल आणि गुंतवणुकीच्या क्षितिजाच्या आधारे इंडेक्स फंड आणि सक्रिय म्युच्युअल फंडांचे मिश्रण असलेल्या पोर्टफोलिओची निवड करण्याचा विचार करू शकतात.

Disclaimer: सिक्युरिटीज मार्केटमध्ये गुंतवणूक करणे बाजारातील जोखमीच्या अधीन आहे, गुंतवणूक करण्यापूर्वी सर्व संबंधित कागदपत्रे काळजीपूर्वक वाचा.

Disclaimer: हा लेख केवळ माहितीच्या उद्देशाने आहे आणि आपल्या गुंतवणुकीच्या निर्णयांवर प्रभाव टाकण्यासाठी नाही. गुंतवणुकीचा निर्णय घेण्यासाठी म्युच्युअल फंडाची शिफारस किंवा सल्ला मानता कामा नये.