अॅक्सिस म्युच्युअल फंड फ्रंट रनिंग प्रकरणात गुंतलेल्या कंपन्यांना सेबीने कसे पकडले

एका जादूगाराने शांतपणे लाखो रुपये गोळा करण्यासाठी बेकायदेशीर योजना आखली . जेव्हा त्याला वाटले की तो आपल्या निपुणतेपासून दूर जाईल, तेव्हा बाजार नियामकाने त्याच्या फसवणुकीला संबोधले.

नुकतीच भारतीय प्रतिभूती आणि विनिमय मंडळाने (सेबी) अॅक्सिस म्युच्युअल फंड घोटाळ्यातील मुख्य आरोपी वीरेश जोशी ( ज्याला नियामकाने जदुगर किंवा जादूगार म्हटले आहे) आणि इतर २० जणांना अंतरिम आदेश-सह-कारणे दाखवा नोटीस बजावली आहे. इर मोडस ऑपरेंडी.

या विषयाची संवेदनशीलता आणि भारतातील म्युच्युअल फंड नियमांच्या भवितव्यासाठी त्याचे महत्त्व लक्षात घेता, या अंतरिम आदेश-सह-कारणे दाखवा नोटीसकडे गांभीर्याने लक्ष देण्याची गरज आहे.

पर्सनलएफएनमध्ये आम्ही हे प्रकरण उघडकीस आल्यापासून अगदी बारकाईने कव्हर करत आहोत. गुंतवणूकदारांनी चांगल्या गुंतवणूक प्रणाली आणि प्रक्रियेचे अनुसरण करणार्या म्युच्युअल फंड योजनांना प्राधान्य दिले पाहिजे, असे डब्ल्यूईने वेळोवेळी सांगितले आहे. मात्र, उच्च पदावर असलेल्या संस्थेतील कर्मचाऱ्यांमध्ये प्रामाणिकपणा, सचोटी आणि जबाबदारीची जाणीव नसताना भक्कम यंत्रणाही सहजपणे कशी तडजोड केली जाते, याकडे अॅक्सिस म्युच्युअल फंडाचे लक्ष लागले आहे.

28 फेब्रुवारी 2023 रोजी सेबीच्या आयएनटेरिम ओ आरडर-कम-कारणे दाखवा नोटीसमधील ठळक मुद्दे येथे आहेत:

• २१ संस्था किंवा सूचनांना पुढील आदेश येईपर्यंत प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्षरित्या सिक्युरिटीज मार्केटमध्ये कोणत्याही प्रकारे खरेदी, विक्री किंवा व्यवहार करण्यास बंदी घालण्यात आली आहे.

• ऑर्डर च्या तारखेपासून किंवा एक्सपायरीच्या वेळी, जे आधी असेल ते तीन महिन्यांच्या आत त्यांचे डेरिव्हेटिव्ह पोझिशन ्स बंद करणे किंवा त्यांचे ट्रेड ्स स्क्वेअर-ऑफ करणे आवश्यक आहे .

• चुकीच्या फायद्याच्या माध्यमातून मिळवलेले पैसे नोटिसांमधून जप्त केले जातील, असे निर्देश नियामकाने दिले आहेत. राष्ट्रीयकृत बँकेत सेबीच्या बाजूने चिन्हांकित केलेल्या एस्क्रो खात्यात किंवा बचत खात्यात एकूण ३०.६ कोटी रुपयांची रक्कम जमा करण्यासाठी नोटीसधारकांना १५ दिवसांची मुदत देण्यात आली आहे.

• नियामकाने बँकांना चुकीच्या व्यवहारांद्वारे मिळविलेल्या रकमेपर्यंत नोटिसांच्या बँक खात्यांमधून डेबिट प्रतिबंधित करण्याचे निर्देश दिले आहेत.

• म्युच्युअल फंडासह त्यांच्या गुंतवणुकीचे हस्तांतरण किंवा रिडीम करता येत नाही. शिवाय, जोपर्यंत चुकीच्या नफ्याची रक्कम राष्ट्रीयकृत बँकेतील एस्क्रो खात्यात किंवा बचत खात्यात जमा होत नाही, तोपर्यंत सेबीच्या परवानगीशिवाय त्यांना कोणतीही मालमत्ता / मालमत्ता / सिक्युरिटीजची विल्हेवाट लावता येत नाही किंवा विक्री करता येत नाही.

• अंतरिम आदेशाच्या तारखेपासून 7 कार्यदिवसांच्या आत, सर्व वित्तीय, बिगर वित्तीय मालमत्ता, जंगम आणि स्थावर मालमत्तेची संपूर्ण नोंद आणि कंपन्यांमधील भरीव / नियंत्रित हितसंबंधांशी संबंधित तपशील सादर करणे आवश्यक आहे.

• अंतरिम आदेश आणि कारणे दाखवा नोटीस प्राप्त झाल्याच्या तारखेपासून नोटीसधारकांना उत्तर दाखल करण्यासाठी भांडवली बाजार नियामकाने २१ दिवसांची मुदत दिली आहे.

अंतरिम आदेश-सह-कारणे दाखवा नोटीस ज्या 21 संस्था किंवा नोटिसा जारी केल्या आहेत:

भांडवली बाजार नियामकाने हा निर्णय कसा घेतला?

ट्रेडिंगअॅक्टिव्हिटीज फ्रंट-रनिंगची उदाहरणे आहेत की नाही हे ठरविण्यासाठी खालील दोन घटक सर्वात महत्वाचे मानले गेले:

• ✓ एखाद्या विशिष्ट सुरक्षेतील मोठ्या प्रलंबित व्यापाराविषयी अप्रकाशित माहितीचे अगोदर ज्ञान.

• ✓ एखाद्या विशिष्ट सुरक्षेत एखाद्या मोठ्या क्लायंटने / संस्थेने दिलेल्या मोठ्या ऑर्डरच्या आधी समोरच्याने प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्षरित्या ऑर्डर ची अंमलबजावणी केली आहे की नाही.

अशा वेळी आघाडीच्या उमेदवाराची ट्रेडिंग अॅक्टिव्हिटी मोठ्या क्लायंटशी जवळून सुसंगत असावी लागते.

सर्वसाधारणपणे फंड हाऊसेसमध्ये विविध योजनांमधील सिक्युरिटीजखरेदी-विक्रीसाठी कोणती प्रक्रिया अवलंबली जाते?

• दैनंदिन व्यवस्थापन ही फंड मॅनेजरची जबाबदारी असते.

• फंड मॅनेजर स्टॉक सिलेक्शन आणि पोर्टफोलिओ कन्स्ट्रक्शनसाठीही जबाबदार असतो.

• फंड मॅनेजर ब्लूमबर्ग ऑर्डर मॅनेजमेंट सिस्टीममध्ये ऑर्डर देताना कारणे किंवा युक्तिवाद नमूद करतो.

• दुसरीकडे, डीलर टीम , व्यापार अंमलबजावणीसाठी जबाबदार आहे.

• अनेक दलालांमार्फत ऑर्डर द्यायची की मोजक्याच सूचीबद्ध दलालांना सामावून घ्यायचे हा फंड हाऊसमधील डीलरचा डेस्क नियमित निर्णय घेतो.

दुसर् या शब्दांत सांगायचे तर, फंड मॅनेजर कोणते शेअर्स खरेदी करायचे हे त्यांचे प्रमाण / वजन किंवा किंमत मर्यादेसह विशिष्ट योजनांची टक्केवारी निश्चित करतात. उदाहरणार्थ, एक्सवायझेड लिमिटेडचे 1 लाख शेअर्स 250 रुपयांपेक्षा कमी खरेदी करा. दुसरीकडे, डीलर दिलेल्या बाजाराची परिस्थिती, स्टॉक लिक्विडिटी आणि ऑर्डर साइजमध्ये ऑर्डर कधी आणि कशी अंमलात आणायची हे ठरवतो.

अॅक्सिस म्युच्युअल फंडाच्या बाबतीत सेबीला असे आढळले आहे की अप्रकाशित माहितीची संभाव्य गळती डीलरच्या शेवटी झाली आहे, फंड हाऊसशी संलग्न असलेल्या कोणत्याही विशिष्ट ट्रेडिंग सदस्यांकडून नाही. अॅक्सिस म्युच्युअल फंडात समाविष्ट असलेल्या ब्रोकर्सची यादी बरीच वैविध्यपूर्ण आहे.

फ्रंट रनिंग केसेसमध्ये, मोठ्या ऑर्डर्सची 'टाइमिंग' सर्वात महत्वाची आहे कारण गेल्या 7-10 दिवसांमध्ये वॉल्यूम सामान्य वॉल्यूमच्या मर्यादेबाहेर असेल तर स्टॉकच्या किंमतींवर त्याचा बराच परिणाम होऊ शकतो.

वीरेश जोशी (जे अॅक्सिस म्युच्युअल फंडात चीफ ट्रेडर अँड फंड मॅनेजर - इक्विटी होते) यांना अॅक्सिस म्युच्युअल फंडाच्या मोठ्या अनकटेक्टेड ट्रेड्सची अप्रकाशित माहिती मिळाली होती. त्याने उडी मारली आणि आपल्या सिंडिकेटला आघाडीवर नेले.

नियामक ने यह भी कहा कि...

• ✓ वीरेश जोशी यांच्यावर घरी आणि कार्यालयातील व्यवहार कक्षात तात्काळ शारीरिक देखरेख नव्हती.

• ✓ त्याच्याकडे अनेक मोबाईल नंबर होते, तर त्यातील केवळ एक च फंड हाऊसला आणि दुसऱ्याला कामाच्या ठिकाणी घेऊन जात होता.

• ✓ त्याच्याकडे केवळ गोपनीय माहितीच नव्हती तर फ्रंट-रनिंगसाठी आवश्यक असलेली अप्रकाशित माहिती प्रसारित करण्याची अघोषित साधने देखील होती

फसवणुकीच्या व्यवहारात वीरेश जोशी यांचे भागीदार असलेल्या मार्फातिया ग्रुप, वुडस्टॉक ग्रुप आणि कुरानी ग्रुपच्या चौकशीच्या कालावधीत इंट्राडे व्यवहारांवर मिळालेला बहुतांश नफा हा फ्रंट-रनिंगमुळे झाला होता, असा निष्कर्ष काढण्यासाठी भांडवली बाजार नियामक प्रथमदर्शनी पुराव्यांवर समाधानी आहे. हे धंदे पूर्वनियोजित होते, एका सुनियोजित डावपेचयोजनेला पुष्टी देणारे होते आणि निव्वळ योगायोग म्हणता येणार नाही.

अंतरिम आदेश-सह-कारणे दाखवा नोटीसमध्ये जदुगार म्हणून संबोधल्या गेलेल्या वीरेश जोशी यांच्या मुख्य ाध्यापकांनी ३० रुपये कमावले. ६ कोटींचा चुकीचा फायदा आणि श्री. पारंपरिक बँकिंग चॅनेलच्या बाहेर आपल्या सिंडिकेटच्या माध्यमातून केलेल्या चुकीच्या व्यवहारांचा फायदा जोशी यांना मिळाला.

एका म्युच्युअल फंड घराण्याच्या वरिष्ठ अधिकाऱ्याच्या बेईमान वागणुकीबद्दल सेबीने नाराजी व्यक्त करण्यास हरकत नाही. अंतरिम आदेशावर स्वाक्षरी करणार् या सेबीच्या पूर्णवेळ सदस्याची मते खालीलप्रमाणे आहेत:

सेबी गुंतवणूकदारांच्या शिक्षणात मोठ्या प्रमाणात गुंतलेली असताना आणि सिक्युरिटीज मार्केटवरील गुंतवणूकदारांचा विश्वास जिंकण्यासाठी अनेक पावले उचलत असताना, श्री. वीरेश जोशी यांच्यासारख्या म्युच्युअल फंडाच्या वरिष्ठ अधिकाऱ्याने उघडपणे दाखविलेल्या बाजारातील हेराफेरी आणि फसव्या व्यापार पद्धतींच्या अशा घृणास्पद कृत्यांमुळे अॅक्सिस एमएफच्या गुंतवणूकदारांनी / युनिटधारकांनी दाखवलेल्या विश्वासाचा गंभीर भंग झाला आहे आणि यामुळे आणखी घसरण होण्याची शक्यता आहे. सिक्युरिटीज मार्केटमधील गुंतवणुकीचे माध्यम म्हणून म्युच्युअल फंडांवरील विश्वास.

घरातील गुंतवणूक प्रक्रिया आणि प्रणालींचा अभ्यास करणे, तसेच म्युच्युअल फंड योजनेच्या गुणात्मक आणि परिमाणात्मकपैलूंचा अभ्यास करणे आमच्या संशोधन कार्यसंघास आपल्यासाठी सर्वोत्तम म्युच्युअल फंड योजना फिल्टर करण्यास मदत करते . आम्ही आमच्या मालकीच्या एस.एम.ए.आर.टी (सिस्टम्स आणि प्रक्रिया, बाजार चक्र कामगिरी, मालमत्ता व्यवस्थापन शैली, जोखीम-बक्षीस गुणोत्तर आणि कामगिरी ट्रॅक रेकॉर्ड) स्कोअर मॅट्रिक्स वापरतो, आपल्याला तेथे सर्वोत्तम म्युच्युअल फंड योजनांची शिफारस करण्यासाठी. तथापि, अॅक्सिस म्युच्युअल फंडाच्या आघाडीच्या प्रकरणाप्रमाणेच प्रामाणिकपणा आणि विश्वासार्ह जबाबदारीचा अभाव या मुद्द्यांमुळे बाजार नियामकासह सर्वांनाच आश्चर्याचा धक्का बसला आहे.

जर आपल्याला गुंतवणुकीसाठी सर्वोत्तम-वैविध्यपूर्ण इक्विटी म्युच्युअल फंडांवर (ईएलएसएससह) सुपर कॉम्प्रेसिव आणि तपशीलवार संशोधन अहवालांमध्ये प्रवेश हवा असेल तर मी पर्सनलएफएनच्या प्रीमियम संशोधन सेवा, फंडसिलेक्टची सदस्यता घेण्याचे सुचवितो.

पर्सनलएफएनची फंडसिलेक्ट सेवा त्याच्या कठोर गुंतवणूक प्रक्रियेसह खरेदी, धारण आणि विक्री साठी म्युच्युअल फंड योजनांबद्दल अभ्यासपूर्ण आणि व्यावहारिक मार्गदर्शन प्रदान करते. यामुळे आमच्या मूल्यवान म्युच्युअल फंड संशोधन ग्राहकांना त्यांच्या गुंतवणूक पोर्टफोलिओमधील काही सर्वोत्तम म्युच्युअल फंड योजनांचे मालक होण्यास मदत झाली आहे. फायद्याच्या म्युच्युअल फंड योजनेत गुंतवणूक करण्याबाबत तुम्ही गंभीर असाल तर आताच सबस्क्रायब करा!

आपल्याला विशेष अहवालांमध्ये प्रवेश देखील मिळेल, ज्यात फॅक्टर-आधारित गुंतवणुकीवरील आमच्या नवीनतम विशेष अहवालाचा समावेश आहे.

हॅप्पी इन्व्हेस्टमेंट!