आता आपण लवकरच आपल्या गुंतवणुकीबद्दल सेवा विनंती आणि तक्रारी ऑनलाइन पाठवू शकता

बाजार नियामक, सिक्युरिटीज अँड एक्स्चेंज बोर्ड ऑफ इंडियाने (सेबी) गुरुवारी 08 जून 2023 रोजी आपल्या ताज्या परिपत्रकात आपल्या ऑनलाइन गुंतवणुकीसंदर्भात सेवा विनंती आणि तक्रारींसाठी लवकरच वापरकर्त्यास अनुकूल ऑनलाइन यंत्रणा किंवा पोर्टल सुरू करण्याची घोषणा केली; यामुळे गुंतवणूकदारांना मोठ्या प्रमाणात मदत होईल.

रजिस्ट्रार आणि ट्रान्स्फर एजंट्स (आरटीए) द्वारे ऑनलाइन पद्धतीने गुंतवणूकदारांच्या सेवा विनंत्या आणि तक्रारींवर प्रक्रिया करण्यासाठी आणि त्यानंतर स्थितीचा मागोवा घेण्यासाठी तसेच वेळोवेळी अद्यतने मिळवण्यासाठी एक नवीन प्रणाली कार्यान्वित करण्याचा निर्णय सेबीने घेतला आहे.

यापूर्वी मार्च 2023 मध्ये सेबीने एक परिपत्रक जारी केले होते, ज्यामध्ये गुंतवणूकदारांच्या सेवा विनंतीवर प्रक्रिया करताना रजिस्ट्रार आणि शेअर ट्रान्सफर एजंट (आरटीए) साठी एक सुव्यवस्थित प्रक्रिया निश्चित करण्यात आली होती. याचा परिणाम म्हणून गुंतवणूकदारांनी सेबीकडे नियमांच्या काही प्रक्रियात्मक घटकांसह आव्हाने आणि गुंतवणूकदार सेवा विनंत्या पूर्ण करण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रांच्या परस्परविरोधी व्याख्यांबद्दल तक्रारी केल्या.

नियामकाने सूचीबद्ध कंपन्यांमधील फिजिकल सिक्युरिटीजच्या सर्व धारकांना त्यांच्या संबंधित फोलिओ क्रमांकासाठी पॅन, नामांकन, संपर्क तपशील, बँक खात्याचा तपशील आणि नमुना स्वाक्षरी सादर करणे बंधनकारक केले आहे. आपण पहा, सध्या, भौतिक सुरक्षा प्रमाणपत्र धारकांना विविध सेवा विनंत्या / तक्रारींच्या संदर्भात निबंधकांकडे अनेक कागदपत्रे सादर करणे आवश्यक आहे परंतु ते मर्यादित नाही:

• स्थायी खाते क्रमांक, नॉमिनी, बँक तपशील, संपर्क तपशील, स्वाक्षरी, नाव इ. ची सूचना / अद्ययावत करणे / बदलणे

• गुंतवणूकदारांच्या विनंतीवर प्रक्रिया (डुप्लिकेट सुरक्षा प्रमाणपत्रे, फोलिओ एकत्रीकरण, ट्रान्समिशन, ट्रान्सपोझिशन इ.)

• डिपॉझिटरी सहभागींद्वारे सेवा जसे की अभौतिकीकरण, पुनर्भौतिकीकरण इ.

परिणामी, गुंतवणूकदारांच्या सेवा विनंत्या आणि तक्रारींची ही प्रक्रिया सुलभ करण्यासाठी सेबी दोन टप्प्यांत ही प्रक्रिया डिजिटल करण्याचा प्रयत्न करते. यामुळे गुंतवणूकदाराला कोणत्याही त्रासाशिवाय ऑनलाइन सेवा विनंती आणि तक्रारी नोंदविण्याची यंत्रणा उपलब्ध होईल, ज्यामुळे इतर गोष्टींबरोबरच खालील फायदे मिळतील:

• सेवा विनंत्या आणि तक्रारींसाठी डेटाबेस

• ऑनलाइन पावती आणि गुंतवणूकदाराला सूचना दिल्यास पारदर्शकता सुनिश्चित होते

• सेवा विनंत्या आणि गुंतवणूकदारांच्या तक्रारींची स्थिती ऑनलाइन ट्रॅकिंग

Join Now: PersonalFN is now on Telegram. Join FREE Today to get 'Daily Wealth Letter' and Exclusive Updates on Mutual Funds

ही सुव्यवस्थित प्रणाली मॅन्युअल कागदपत्रे कमी करते आणि गुंतवणूकदारांच्या प्रश्नांचे त्वरित निराकरण करण्यास सक्षम करते. आता ऑनलाइन पोर्टलच्या या दोन टप्प्यांअंतर्गत सेबीने काय योजना आखली आहे ते पाहूया:

पहिला टप्पा

सूचीबद्ध कंपन्यांची सेवा देणाऱ्या सर्व आरटीएकडे कार्यक्षम वेबसाइट असणे अपेक्षित आहे. या वेबसाइटवर आरटीएची मूलभूत माहिती, अनुपालन अधिकाऱ्यांसह प्रमुख व्यवस्थापकीय कर्मचार् यांची नावे आणि संपर्क तपशील आणि विविध सेवा विनंत्यांसाठी चरण-दर-चरण प्रक्रिया प्रदान केली जाईल. यात वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (एफएक्यू), तक्रार दाखल करण्याची प्रक्रिया आणि तक्रारीची स्थिती जाणून घेणे देखील असेल.

याव्यतिरिक्त, सर्व आरटीए खालील किमान वैशिष्ट्यांसह सेवा विनंत्या / तक्रारींसाठी एक वापरकर्ता-अनुकूल ऑनलाइन यंत्रणा किंवा पोर्टल देखील स्थापित करतील:

• गुंतवणूकदारांना वन टाइम पासवर्ड (ओटीपी) सह योग्य प्रमाणीकरण / वैधता यंत्रणेनंतर आरटीएच्या पोर्टलवर लॉगिन क्रेडेंशियल्ससाठी थेट अर्ज करण्याचा एक पर्याय. गुंतवणूकदारांचे समभाग पाहणे, संबंधित कंपन्यांसाठी सेवा विनंती / तक्रारी नोंदविणे आणि स्थितीचा मागोवा घेणे सुलभ करणे.

• गुंतवणूकदाराला सेवा विनंत्या / तक्रारी नोंदविण्यासाठी सर्वात संबंधित श्रेणी निवडण्यास सक्षम करण्यासाठी अनेक श्रेणी प्रदर्शित करा. प्रत्येक श्रेणीसाठी आवश्यक असलेल्या स्वयंप्रमाणित कागदपत्रांची यादी ही प्रणाली प्रदर्शित करेल.

• कागदपत्रे अपलोड केल्यानंतर एक यूआरएन तयार होईल आणि पोर्टलवर प्रदर्शित होईल. हे आरटीएमध्ये नोंदणीकृत अनुक्रमे गुंतवणूकदाराच्या ईमेल आयडी आणि मोबाइल क्रमांकावर देखील पाठविले जाईल.

• सेवा विनंती / तक्रारींवर प्रक्रिया करण्याच्या प्रत्येक टप्प्यावर, गुंतवणूकदाराला प्रकरण पूर्ण होईपर्यंत एसएमएस आणि / किंवा ईमेलद्वारे स्थितीबद्दल अलर्ट मिळेल. या प्रणालीत आरटीएकडून स्पष्टीकरण मागविणे आणि त्यास प्रतिसाद म्हणून गुंतवणूकदारांनी सादर करणे, अतिरिक्त कागदपत्रे अपलोड करण्याच्या पर्यायासह तरतूद असेल.

योग्य प्रमाणीकरण / वैधतेसह यूआरएनचा वापर करून, गुंतवणूकदार आरटीएच्या वेबसाइट / पोर्टलवर त्यांच्या सेवा विनंती / तक्रारीची स्थिती ट्रॅक करू शकतो.

दुसरा टप्पा

त्यानंतर बाजार नियामकाने सांगितले की, दुसऱ्या टप्प्यात क्यूआरटीएद्वारे एक सामायिक वेबसाइट तयार केली जाईल आणि पुढील वर्षाच्या 01 जुलैपासून चालविली जाईल. या वेबसाइटच्या माध्यमातून गुंतवणूकदारांना लिस्टेड कंपनीचे नाव प्रविष्ट करून पुढील निराकरणासाठी संबंधित आरटीएच्या विशिष्ट वेब-आधारित पोर्टलवर निर्देशित केले जाईल. या वेबसाइटवर आपल्या सर्च लिस्टमध्ये आवश्यकतेनुसार व्यवसाय आणि आरटीआय जोडण्याची क्षमता असेल.

सूचीबद्ध कंपन्यांच्या फोलिओमध्ये व्यवहार करणारे आरटीए या नवीन डिझाइनचा वापर करू शकतात. शिवाय, सूचीबद्ध फर्मने व्यवसाय एका आरटीएकडून दुसर्या आरटीएकडे हलवताना या परिपत्रकाच्या आवश्यकतांचे पालन केले आहे की नाही याची खात्री करणे आवश्यक आहे.

या परिपत्रकाच्या निर्देशांचे पालन करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या नवीन ऑपरेटिंग प्रक्रिया, प्रणाली आणि इतर बदलांच्या अंमलबजावणीची पुष्टी करून, पहिल्या टप्प्याच्या अंमलबजावणीनंतर 30 दिवसांच्या आत प्रॅक्टीस कंपनी सेक्रेटरीकडून अनुपालनाचे प्रमाणपत्र देण्यास नियामकाने आरटीएला सांगितले आहे.

ईमेल पत्ता आणि / किंवा मोबाइल क्रमांक असलेल्या सर्व गुंतवणूकदारांना या विशिष्ट ऑनलाइन पद्धतीच्या अस्तित्वाची माहिती देणारी आरटीआयकडून इलेक्ट्रॉनिक सूचना मिळणे आवश्यक आहे. या यंत्रणेची उपलब्धता सूचीबद्ध कंपन्या आणि आरटीएच्या वेबसाइटवरही जाहीर केली जाईल.

सेबीने निर्देश दिले आहेत की वरील ऑनलाइन प्रणाली, कार्यक्षम वेबसाइटसह, पात्र आरटीएद्वारे 01 जानेवारी 2024 पासून आणि सूचीबद्ध कंपन्यांशी संबंधित इतर सर्व नोंदणीकृत आरटीएद्वारे 01 जून 2024 पासून लागू केली जाईल. हे मजबूत सायबर सुरक्षा प्रोटोकॉलसह स्केलेबल असले पाहिजे. याव्यतिरिक्त, ऑनलाइन पद्धत सेबीने स्थापित केलेल्या व्यवसाय सातत्य योजना (बीसीपी) आणि आपत्ती पुनर्प्राप्ती (डीआर) मानकांचे पालन करते की नाही याची खात्री करण्यासाठी आरटीए जबाबदार आहेत.

MITALI DHOKE is a Research Analyst at PersonalFN. She is an MBA (Finance) and a post-graduate in commerce (M. Com). She focuses primarily on covering articles around mutual funds including NFOs, financial planning and fixed-income products. Mitali holds an overall experience of 4 years in the financial services industry.

She also actively contributes towards content creation for PersonalFN’s social media platforms in the endeavour to educate investors and enhance their financial knowledge.

Disclaimer: Investment in securities market are subject to market risks, read all the related documents carefully before investing.

Disclaimer: This article is for information purposes only and is not meant to influence your investment decisions. It should not be treated as a mutual fund recommendation or advice to make an investment decision.