सेबी प्रमुखांचा फिनफ्लोअर्सना इशारा! ती काय म्हणाली ते येथे आहे....

विविध सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर अवांछित आर्थिक सल्ला देणाऱ्या अनोंदणीकृत गुंतवणूक सल्लागार किंवा 'फायनान्शियल इन्फ्लुएंसर'च्या संख्येत लक्षणीय वाढ होत असल्याबद्दल बाजार नियामक सेबी चिंतेत आहे.

'फिनफ्लुएंसर'च्या या विस्तारित समुदायावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी सेबी आता नियमावली तयार करत आहे. - मीमाझ्या मागील लेखात - फिनफ्लुएंसर्सने शिफारस केलेली गुंतवणूक - आपण त्यांच्यावर अवलंबून राहू शकता का? फिनफ्लुएंसरकडून विनामूल्य गुंतवणुकीचा सल्ला घेताना सावधगिरी बाळगण्याची गरज तसेच सेबी त्यांचे नियमन करण्याचे मार्ग कसे शोधत आहे यावर मी चर्चा केली आहे .

इंटरनेट आणि सोशल मीडियाच्या जगात नियामक देखरेखीच्या अभावामुळे कोणीही गुंतवणुकीचा सल्ला देऊ शकतो, ज्यामुळे अपात्रांपासून ते अत्यंत अनुभवी लोकांपर्यंत एफइन्फ्लुएंसरचे जग विस्कळीत होते. तथापि, ग्राहक / गुंतवणूकदार ांना त्यांच्यासाठी योग्य सल्ला कोणता असू शकतो हे स्वत: शोधणे सोडले जाते.

2013-14 मध्ये लागू करण्यात आलेल्या नोंदणीकृत गुंतवणूक सल्लागार (आरआयए) नियमनाचे मूलभूत उद्दीष्ट गुंतवणुकीच्या सल्ल्यासाठी वितरण चॅनेलचे नियमन करणे होते. दहा वर्षांपूर्वी बहुतांश आर्थिक सल्ले दलाल किंवा गुंतवणूक सल्लागार ांकडून वैयक्तिकरित्या दिले जात असत. अशा प्रकारच्या सल्ल्यासाठी लोक आता अनेकदा सोशल मीडियाचा वापर करतात; म्हणूनच, जर या माध्यमाचे कठोर पद्धतीने नियमन केले गेले नाही तर आरआयए नियमनाचे ध्येय निरर्थक होईल.

'असोसिएशन ऑफ म्युच्युअल फंड्स इन इंडिया'ने (एएमएफआय) आयोजित केलेल्या एका कार्यक्रमात सेबीच्या अध्यक्षा माधवी पुरी बुच यांना वित्तीय प्रभावकांसाठी नियामक उपाययोजनांच्या अंमलबजावणीबाबत सेबीच्या भूमिकेबद्दल प्रश्न विचारण्यात आला. 'काहीतरी शिजतंय', असं म्हणत तिने गूढ उत्तर दिलं.

Join Now: PersonalFN is now on Telegram. Join FREE Today to get 'Daily Wealth Letter' and Exclusive Updates on Mutual Funds

[वाचा: एथिकल कमिटी स्थापन करण्यासाठी सेबी प्रमुखांनी एएमएफआयचे लक्ष वेधले]

सेबीच्या अध्यक्षांनी संकेत दिले आहेत की फिनफ्लुएंसरसाठी नियम लागू करण्याबाबत चर्चा सुरू आहे. मार्केट वॉचडॉग फायनान्शियल इन्फ्लुएंसर्ससाठी नियम तयार करण्याच्या तयारीत आहे , विशेषत: जे सेबीची कोणतीही नोंदणी न करता सूचना किंवा सल्ला देतात. बुच यांनी अधिक तपशीलात जाण्यास नकार दिला असला तरी हे स्पष्ट आहे की सेबी नोंदणीकृत नसलेल्या किंवा अनियमित गुंतवणूक सल्लागारांच्या मोठ्या संख्येवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी योजना विकसित करण्यासाठी काम करीत आहे.

नोंदणी नसलेल्या गुंतवणूक सल्लागारांवर सेबीने केलेली कारवाई

नुकत्याच घडलेल्या एका घटनेत सेबीने पी. आर. सुंदर यांच्याविरोधात सुरू असलेली चौकशी निकाली काढली आहे- युट्युबवर १० लाखांहून अधिक फॉलोअर्स असलेल्या पी. आर. सुंदर यांना नियामकाकडून आवश्यक नोंदणी न करता दैनंदिन स्टॉक इन्व्हेस्टमेंट/ ट्रेडिंग कॉल्ससारख्या सल्लागार सेवा पुरवल्याच्या आरोपाखाली एक वर्षासाठी सिक्युरिटीज मार्केटमधून निलंबित करण्यात आले आहे. पी. आर. सुंदर, त्यांची कंपनी मनसन कन्सल्टिंग (ज्याअंतर्गत सेवा शुल्क वसूल करण्यात आले होते) आणि कंपनीचे सहप्रवर्तक मंग्यारकरसी सुंदर यांनी गुंतवणूक सल्लागार नियमांचे उल्लंघन केल्याप्रकरणी सेबीसोबतचा वाद मिटवला आहे. सेटलमेंट ऑर्डर पारित झाल्यापासून एक वर्षासाठी सिक्युरिटीजमध्ये खरेदी, विक्री किंवा अन्य व्यवहार करणे टाळणे, सल्लागार सेवांमधून मिळणारा नफा आणि नफ्यावरील व्याजासह मोठ्या प्रमाणात सेटलमेंट आणि डिस्कॉर्जमेंटची रक्कम देण्यास टी एचई 3 ने सहमती दर्शविली आहे.

त्याचप्रमाणे, आणखी एका प्रकरणात, बातमीत उद्धृत केल्याप्रमाणे, फिन्सर गुंजन वर्मा 2018 पासून ग्राहकांना गुंतवणुकीचा सल्ला देत आहेत. आपल्या सल्ला सेवेसाठी त्या ग्राहकांकडून शुल्क आकारत असल्या तरी त्या सेबीकडे नोंदणीकृत गुंतवणूक सल्लागार नव्हत्या. यामुळे सेबीने वर्मा यांना गुंतवणुकीचा सल्ला देणे बंद करण्याचे निर्देश दिले असून एक लाख रुपयांचा दंड ठोठावण्यात आला आहे. तसेच सल्लागार शुल्काच्या स्वरूपात ग्राहकांकडून घेतलेले सर्व पैसे परत करण्याच्या सूचना देण्यात आल्या आहेत.

यापूर्वी मार्च २०२३ मध्ये सेबीने 'पंप अँड डंप' योजनेवरही कारवाई केली होती, ज्यात वित्तीय प्रभावकांनी सोशल मीडिया नेटवर्कचा वापर करून आपल्या फायद्यासाठी शेअर्सच्या किंमतीत फेरफार केला होता. प्रभावकांनी दिलेल्या आर्थिक सल्ल्याच्या वैधतेबद्दल आणि वैधतेबद्दल च्या प्रश्नांमुळे, ही कारवाई वित्तीय सल्लागार क्षेत्रात नियामक अनुपालनाच्या आवश्यकतेवर जोर देते.

सेबीची कारवाई हा नियामक संस्थेच्या नोंदणीकृत नसलेल्या गुंतवणूक सल्लागारांविरुद्ध चालू असलेल्या मोहिमेचा एक भाग आहे, जे वारंवार बेफिकीर गुंतवणूकदारांना फसवतात. सेबीने नोंदणी न केलेल्या गुंतवणूक सल्लागारांविरुद्ध अनेक कारवाई सुरू केल्या आहेत आणि वरील प्रकरणे सर्वात अलीकडील आहेत.

शेवटी...

सेबी केवळ गुंतवणूकदारांना फोनी सल्लागारांपासून वाचविण्याचा प्रयत्न करीत नाही तर गुंतवणुकीचा सल्ला देणारे आवश्यक नियम आणि नोंदणीचे उल्लंघन करणार नाहीत याची खात्री करण्याचा प्रयत्न करीत आहे. केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनीही आपल्या भाषणात फिन्सर्सवर चर्चा केली आहे आणि आर्थिक सल्ल्यासाठी पॉन्झी अॅप्लिकेशनचा वापर करण्याच्या जोखमींबद्दल लोकांना सावध केले आहे.

'फुरुस' (आर्थिक गुरू) या नावाने ओळखले जाणारे आर्थिक प्रभावक कदाचित अर्थविश्वात ध्रुवीयव्यक्तिमत्त्व म्हणून विकसित झाले आहेत . वित्तीय साक्षरतेला चालना देण्याचे आणि बाजारपेठेतील लोकांची, विशेषत: मिलेनिअल्सची आवड वाढविण्याचे श्रेय त्यांना देणारे त्यांचे मोठे चाहते असले तरी काही एफइन्फ्लुएंसर स्वतःच्या फायद्यासाठी चुकीची विक्री आणि चुकीची माहिती पसरवल्याबद्दल टीकेच्या भोवऱ्यात सापडले आहेत.

यासाठी, आपण बाजारपेठेची माहिती मिळविण्यासाठी सोशल मीडियाचा वापर करताना सावधगिरी बाळगली पाहिजे आणि आपल्या उपयुक्ततेच्या आधारे आणि कठोर संशोधनाद्वारे शहाणपणाने गुंतवणुकीचे निर्णय घेण्याची खात्री केली पाहिजे. गुंतवणुकीच्या विविध मार्गांवर सल्ला आणि शिफारशी देणाऱ्या नॉन-सर्टिफाइड एफ इन्फ्लुएंसरकडे लक्ष द्या. हे लक्षात ठेवा की केवळ सेबी-नोंदणीकृत सल्लागारच गुंतवणुकीच्या शिफारशी देऊ शकतात.

MITALI DHOKE is a Research Analyst at PersonalFN. She is an MBA (Finance) and a post-graduate in commerce (M. Com). She focuses primarily on covering articles around mutual funds including NFOs, financial planning and fixed-income products. Mitali holds an overall experience of 4 years in the financial services industry.

She also actively contributes towards content creation for PersonalFN’s social media platforms in the endeavour to educate investors and enhance their financial knowledge.

Disclaimer: सिक्युरिटीज मार्केटमध्ये गुंतवणूक करणे बाजारातील जोखमीच्या अधीन आहे, गुंतवणूक करण्यापूर्वी सर्व संबंधित कागदपत्रे काळजीपूर्वक वाचा.

Disclaimer: हा लेख केवळ माहितीच्या उद्देशाने आहे आणि आपल्या गुंतवणुकीच्या निर्णयांवर प्रभाव टाकण्यासाठी नाही. गुंतवणुकीचा निर्णय घेण्यासाठी म्युच्युअल फंडाची शिफारस किंवा सल्ला मानता कामा नये.