अतिखर्च करण्याची तुमची सवय नियंत्रित करण्याचे 7 मार्ग

वाढती महागाई आणि वाढत्या आर्थिक अनिश्चिततेमुळे आपल्या खर्चाचे व्यवस्थापन पूर्वीपेक्षा अधिक महत्त्वाचे झाले आहे. आपल्या बँक खात्यात पूर्वीपेक्षा जास्त पैसे आहेत याची खात्री करणे आवश्यक आहे, जे आपल्या खर्चकरण्याच्या सवयीवर शहाणपणाने नियंत्रण ठेवून आणि या वर्षी 2023 मध्ये आपली बचत वाढवून केले जाऊ शकते.

महिन्याच्या सुरवातीला पैसे वाचवण्याचा तुमचा कधी चांगला हेतू होता का पण गरजेपेक्षा जास्त खर्च केला आहे का? चांगली कमाई करूनही आपल्या गरजा आणि गरजा भागवण्यासाठी आपल्याकडे कधीच पुरेसे पैसे नाहीत असे तुम्हाला वाटते का? खरेदीची इच्छा आटोक्यात आणण्यासाठी तुम्हाला संघर्ष करावा लागतो का? त्यानंतर तुम्ही अतिखर्चाचे शिकार होऊ शकता.

अतिखाण्याप्रमाणे, जास्त खर्च केल्याने परिणामांचे पूर्णपणे वजन न करता अल्पकालीन विचार केला जातो. पैसे खर्च करणे देखील काही लोकांसाठी औषधासारखे असू शकते कारण बरे वाटण्याचा हा एक जलद, जरी महाग मार्ग आहे. आपल्याला हे माहित होण्यापूर्वी, आपण आपल्या इच्छेपेक्षा जास्त पैसे खर्च केले आहेत, आपण जास्त खर्च करण्याची अनेक कारणे येथे आहेत . हे असे असू शकते कारण आपल्याला आपल्या खऱ्या खर्च करण्याच्या सवयींबद्दल माहिती नाही. कदाचित आपण आपले उत्पन्न, खर्च, कर्जाची देयके आणि खर्चाचा चुकीचा अंदाज लावत असाल. हा लाँग वीकेंड असू शकतो, मित्र किंवा सहकाऱ्यांसाठी एक ट्रीट असू शकतो, एखादा विशेष प्रसंग साजरा करू शकतो, नवीनतम स्मार्टफोन खरेदी करू शकतो किंवा केवळ आवेगखर्च असू शकतो. सणासुदीच्या उत्साहात आणि अतिखर्चात अडकणे सोपे असते . हे जवळजवळ प्रत्येकाच्या बाबतीत घडते आणि आपल्या सर्वांना आपल्या खर्चावर अंकुश ठेवण्यास त्रास होतो.

तथापि, आपल्या खर्चावर नियंत्रण मिळविण्यासाठी आपल्याला जास्त बदल करण्याची आवश्यकता नाही. आपल्याला फक्त खर्च ावर अंकुश ठेवण्याचे मार्ग शोधण्याची आवश्यकता आहे जेणेकरून आपल्याकडे बचत आणि गुंतवणुकीसाठी वाटप करू शकणारे अतिरिक्त पैसे मिळतील.

चांगली बातमी अशी आहे की अतिखर्चावर नियंत्रण ठेवता येते; आपण नेहमीच आपल्या खर्चावर नियंत्रण ठेवू शकता आणि पुढील वर्षाचा आनंद घेण्यासाठी काही निधी वाचवू शकता.

या लेखात, आम्ही अतिखर्चाची काही सामान्य कारणे आणि या 7 टिपा आपल्याला आपला खर्च नियंत्रित ठेवण्यास कशी मदत करतील यावर एक नजर टाकू.

1. समजून घ्या वायआमचे ओव्हर्स्पेंडिंग टीरिगर्स

बर्याच प्रकरणांमध्ये, पैसे खर्च करणे कसे थांबवावे हे जाणून घेणे म्हणजे भावनिक ओळखणे आणि आपण आपली सध्याची जीवनशैली टिकवून ठेवण्याचा प्रयत्न करण्यासाठी जास्त खर्च कसा करीत आहात हे आपल्या लक्षात येत नाही. मानसिक ट्रिगर जे आपल्याला खर्च करण्यास कारणीभूत ठरतात. कधीकधी अतिखर्च हा केवळ शिस्तीच्या अभावाशीच नव्हे तर इतर समस्यांशीही जोडला जातो . तुम्ही जास्त खर्च का करता? खरेदीमुळे तुमचा ताण कमी होतो का? हे आपल्या चिंता पातळी कमी करण्यास मदत करते का? असे बरेच घटक आहेत ज्यामुळे जास्त खर्च होऊ शकतो आणि आपले ट्रिगर जाणून घेणे आपल्याला त्यांच्यावर मात करण्यास मदत करेल.

काहीतरी नवीन विकत घेतल्याने डोपामाइनची गर्दी नाकारता येत नाही. दुकानाचे चक्र तोडणे , खर्च करणे, पुनरावृत्ती करणे नेहमीच सोपे नसते. जास्त खर्च करणे मोहक असू शकते, परंतु आग्रहाचा प्रतिकार करणे चांगले. त्यामुळे पुढच्या वेळी जेव्हा तुम्ही दारातून बाहेर पडाल तेव्हा या गोष्टी लक्षात ठेवा. खालीलप्रमाणे आपल्या खर्च करण्याच्या सवयींवर परिणाम करणारे काही घटक आहेत:

• पर्यावरण - असे काही वातावरण असू शकते ज्यामुळे आपण खर्च करू इच्छिता किंवा आपण तेथे आहात म्हणून आपल्याला खर्च करण्यास भाग पाडते. क्राफ्ट मेळावे, शॉपिंग मॉल्स, होम शो आणि आपण सुट्टीवर असतानादेखील जेव्हा आपण आवेगाने खर्च करण्याची शक्यता असते तेव्हा ही सर्व प्रमुख उदाहरणे आहेत. अशा कोणत्याही वातावरणात खर्चाचे निर्णय शहाणपणाने घेण्याचा प्रयत्न करा.

• मूड किंवा मानसिकता- भिन्न मूड आणि भावनिक स्थिती आपल्या उर्जा स्त्रोतांमध्ये बदल करू शकतात, ज्यामुळे आपण आवेग खरेदीकरण्यास अधिक प्रवृत्त होतो. उदाहरणार्थ, जर आपण अस्वस्थ, तणावग्रस्त किंवा चिंताग्रस्त असू तर आपण बरे वाटण्यासाठी किरकोळ थेरपी घेऊ शकतो. त्याऐवजी, आपण चालण्यासाठी जिम किंवा पार्कमध्ये जाऊ शकता किंवा आपला मूड वाढविण्यासाठी संगीत किंवा नृत्य दिनचर्या सारख्या आपल्या आवडत्या क्रियाकलाप करू शकता.

• पीअर पीरेश्योर - आपल्याला असे आढळले आहे का की जेव्हा आपण आपल्या मित्रांमध्ये असता तेव्हा आपण सामान्यत: आपल्यापेक्षा जास्त पैसे खर्च करता? अगदी चांगले मित्र देखील आपल्यावर हानिकारक प्रभाव टाकू शकतात, विशेषत: जर त्यांच्याकडे देखील अस्वास्थ्यकर खर्च करण्याच्या सवयी असतील. जर आपल्याला खाणे, खरेदी करणे किंवा प्रवास करणे परवडत नसेल तर आपल्या मित्रांकडून निमंत्रणे नाकारणे योग्य आहे.

• लाइफस्टाइल - जर तुम्हाला एका विशिष्ट जीवनशैलीची सवय असेल तर नंतर आर्थिक अडचणीत आल्यावर बदलणं कठीण होऊ शकतं. परंतु, जर आपली जीवनशैली अखेरीस आपल्या आर्थिक स्त्रोतांपेक्षा जास्त वाढली आणि ओव्हरबोर्ड करणे कसे सोडावे हे आपल्याला माहित नसल्यास आपण स्वत: ला अधिक वाईट स्थितीत शोधू शकता. आपल्या साधनांमध्ये जगणे सुरू करण्यासाठी, एक बजेट तयार करा आणि त्यास चिकटून रहा.

Join Now: PersonalFN is now on Telegram. Join FREE Today to get 'Daily Wealth Letter' and Exclusive Updates on Mutual Funds

2. अंदाजपत्रक ठेवा

खर्चाची योजना नसणे हे एक मोठे कारण असू शकते ज्यामुळे बरेच लोक त्यांच्या अतिरिक्त खर्चावर नियंत्रण ठेवू शकत नाहीत. जर आपण आपल्या कमाईचा आणि खर्चाचा योग्य मागोवा ठेवला नाही, तर आपण आपल्याला परवडणारे वाटेल ते खरेदी करणे सुरू ठेवाल, फक्तमहिन्याच्या अखेरीस आपले बँक खाते आपल्याला वाटते तितके आलिशान नाही. आपले बजेट आपल्या गरजेनुसार तयार केले जाऊ शकते आणि त्यात आपल्या इच्छेसाठी 20%, बचतीसाठी 30% आणि आपल्या मासिक गरजा किंवा गरजा ंसाठी 50% समाविष्ट केले पाहिजे.

[वाचा: 2023 साठी आपले वैयक्तिक वित्त बजेट तयार करण्यासाठी 5 सोप्या चरण]

कदाचित आपण काही सामाजिक सहलींवर गेला असाल आणि आपल्या इच्छेपेक्षा जास्त खर्च केला असेल. किंवा ऑनलाइन सेलिंग पोर्टलवर आपल्याला एखादी मोहक वस्तू दिसली आणि ती विकत घेण्यापासून परावृत्त होऊ शकले नाही. काहीही असो, आपण आपल्या बजेटला चिकटून राहणे आणि ओव्हरबोर्ड होऊ नका हे महत्वाचे आहे. हे नो-ब्रेनर सारखे वाटू शकते, परंतु आपल्यापैकी बरेच जण बजेट सेट करण्यास विसरतात. एक बजेट तयार करणे आपल्याला जबाबदार राहण्यास मदत करेल आणि आपल्याला पाहिजे त्यापेक्षा जास्त खर्च करण्यापासून प्रतिबंधित करेल. आपण बचत देखील सातत्याने बाजूला ठेवत आहात याची खात्री करा. जर तुम्हाला अचानक एखादी वस्तू विकत घेण्याची इच्छा होत असेल तर तुमचे बजेट तयार करा आणि एक जबाबदार निर्णय घ्या.

3. तुमच्या क्रेडिट कार्ड्सवर मर्यादा घाला

रोख रकमेचा ढिगारा मोजण्यापेक्षा क्रेडिट कार्ड स्वाइप करणे अधिक सोयीस्कर आहे, परंतु वापराची ही सुलभता देखील जास्त खर्च करण्यास हातभार लावते. क्रेडिट कार्डची कमतरता म्हणजे आपल्याकडे असलेल्या खर्चापेक्षा जास्त खर्च करणे सुलभ आहे. आपला महिन्याचा खर्च किती असेल, याची अनेकांना अनेकदा माहिती नसते. जेव्हा आपण ऑनलाइन खरेदी करता तेव्हा आपल्या क्रेडिट कार्डची माहिती आपल्या शॉपिंग प्रोफाइलवर जतन करणे सोयीस्कर आहे, परंतु यामुळे आवेगपूर्ण खरेदी करणे देखील सोपे होते.

क्रेडिट कार्ड हे एक उत्तम आर्थिक साधन असले तरी त्याचा गैरवापर केल्यास उच्च व्याजदरामुळे तुम्ही कर्जाच्या जाळ्यात अडकू शकता. अशा प्रकारे, क्रेडिट कार्डच्या वारंवार वापरावर मात करण्यासाठी, आपण आपल्या कार्डांवर मासिक खर्च मर्यादा घालण्याचा विचार करू शकता. यामुळे तुम्हाला एका महिन्यात ठराविक मर्यादेपेक्षा जास्त खर्च करता येणार नाही आणिमग तुमच्या अतिखर्चावर नियंत्रण ठेवणे सोपे जाईल.

4. सराव विलंबित समाधान

लक्षात ठेवा की अल्पकालीन आनंदामुळे दीर्घकालीन वेदना होतात. टीहा मूलत: सार्वत्रिक नियम आहे. अल्पावधीत आनंददायी गोष्टी ंमुळे शेवटी आपल्याला दीर्घकाळ त्रास सहन करावा लागतो. उदाहरणार्थ, 'आयफोन'सारख्या अद्ययावत इलेक्ट्रॉनिक गॅझेटवर हात मिळवणे आज समाधानकारक असू शकते, परंतु आता तीन महिन्यांनंतर काय? जर आपण आपले त्वरित समाधान पूर्ण करण्यासाठी ग्राहक टिकाऊ कर्जाद्वारे स्मार्टफोन खरेदी केला असेल तर आपण अनिवार्य ईएमआय देयकांसह अनावश्यक कर्जाचा बोजा निर्माण कराल . त्याऐवजी, आपण विलंबित समाधानाचा सराव करण्याचा विचार करू शकता. नंतर अधिक अनुकूल बक्षीस मिळण्यासाठी तात्काळ बक्षीस मिळविण्याच्या आवेगास उशीर करण्याची क्षमता ही विलंबित समाधानाची मानक व्याख्या आहे.

अत्यावश्यक नसलेल्या खरेदीची प्रतीक्षा करता येईल; सहकाऱ्यांमधील ट्रेंडशी जुळवून घेण्यासाठी वस्तूंवर कुरघोडी करण्याच्या प्रलोभनांमुळे तुम्हाला सतत आव्हान दिले जाईल. आपल्या अतिखर्चावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी समाधानास उशीर कसा करावा हे जाणून घेणे महत्वाचे आहे. हे स्वतःला आठवण करून देण्यासारखे आहे की आपण प्रत्येक वेळी दोन्ही जगातील सर्वोत्तम असू शकत नाही. थोडेसे समायोजन शहाणपणाचे ठरते.

5. एक समार्ट शॉपर व्हा

अतिखर्चावर मात करण्याचा एक उत्तम मार्ग म्हणजे बचत सुरू करणे. सवलतीच्या दुकानात किराणा आणि इतर जीवनावश्यक वस्तूंची खरेदी करणे किंवा मोठ्या प्रमाणात खरेदी करणे. ऑर्डर करण्यापूर्वी, आपण विविध अॅप्सवर नियमितपणे ऑर्डर केलेल्या वस्तूंच्या किंमतीची तुलना करू शकता. कोणती किराणा सेवा अॅप विनामूल्य डिलिव्हरी किंवा वीकेंड सेल चालवत आहे याची यादी करा. लक्षात ठेवा, "एक पैसा म्हणजे कमावलेला पैसा."

जग हाताच्या बोटावर असताना जेवण मागवण्यापासून ते खरेदीपर्यंत सर्व काही सोयीस्कर असते. तथापि, जर आपल्याला अतिखर्च टाळायचा असेल तर वापरात नसलेल्या अॅप्सपासून मुक्त होणे आवश्यक आहे. या अ ॅप्स सुरू करण्यासाठी सूचना बंद करा किंवाअॅप्स अनइन्स्टॉल करा. आपण या अनुप्रयोगांचा वापर जितक्या वेळा करता तितक्या वेळा आपल्याला आवश्यक नसलेल्या वस्तूंची खरेदी करण्यास आपण अधिक आकर्षित व्हाल. आपण कमीतकमी एक महिना या अनुप्रयोगांचा वापर करणार नाही असे स्वत: ला वचन द्या. सोशल मीडियाला भेट देताना सावधगिरी बाळगा, कारण बरेच शॉपिंग अॅप्स आपले लक्ष वेधण्याच्या प्रयत्नात आपण कसे ब्राउझ करता यावर आधारित त्यांची जाहिरात ठेवतात.

6. बचत आणि गुंतवणुकीसाठी ऑटो-डेबिट सेट करा

आपल्या बँक खात्यावर ऑटो डेबिट फंक्शन वापरणे ही खर्च थांबविण्याची सर्वात सोपी रणनीती आहे. फक्त आपल्या पगार खात्यातून दुसऱ्या बचत खात्यात ऑटो-डेबिट सेट करा आणि मलानवीन खात्याचे डेबिट कार्ड किंवा नेट बँकिंगमध्ये प्रवेश मिळणार नाही याची खात्री करा. तसेच ते अकाऊंट कोणत्याही यूपीआय अॅपशी कनेक्ट करू नका. हे दर महिन्याला काही पैसे नजरेबाहेर हलविणे आणि बचतीसाठी, विशेषत: आपत्कालीन निधीसाठी ठराविक रक्कम जमा करण्यासारखे आहे.

दुसरा पर्याय म्हणजे आपल्या बँक खात्यातून ऑटो-डेबिट एसआयपी गुंतवणूक सेट करणे, यामुळे आपल्याला आपल्या आवडीच्या म्युच्युअल फंडात गुंतवणूक करण्यास मदत होते. यामुळे बचत आणि नियमित पणे गुंतवणूक करण्याची आर्थिक शिस्त निर्माण होते. महिन्याच्या सुरुवातीला बिले, बचत, गुंतवणूक इत्यादींसाठी लागणारी रक्कम निश्चित करा. , हे सर्व तुमच्या बचत खात्यातून स्वयंचलित आहेत. उरलेले तुम्हाला हवे तसे वापरावे लागेल. अशा प्रकारे, आपण केवळ महिन्यासाठी आपल्या आर्थिक जबाबदाऱ्या पूर्ण करू शकत नाही , तर आपण आपल्या आर्थिक नुकसान न करता दोषमुक्त पैसे देखील खर्च करू शकता.

खर्च केल्यानंतर जे शिल्लक राहते ते वाचवू नका, तर बचत ीनंतर जे शिल्लक राहते ते खर्च करा. - वॉरेन बफे .

7. S.M.A.R.T फायनान्शियल जीओल्स परिभाषित करा

आपण आपल्या खर्च करण्याच्या सवयी बदलत असताना प्रेरित राहण्याचा काही साध्य आर्थिक उद्दिष्टे निश्चित करणे हा एक चांगला मार्ग आहे. ही उद्दिष्टे ठेवणे आपल्याला सतत खर्च ात कपात आणि काही त्याग करण्याच्या कारणांची आठवण करून देईल. तुमची आर्थिक उलाढाल उंच असण्याची गरज नाही; प्रत्येक महिन्याला आपल्या पगाराच्या १०% गुंतवणूक करण्यासारखी सोपी गोष्ट सर्वप्रथम पुरेशी आहे.

जेव्हा आपल्याकडे बचत करण्यासाठी काही रोमांचक असेल, तेव्हा आपल्या अतिखर्चाच्या आवेगाला आळा बसू लागेल. हे लक्षात घेता, आपल्या आर्थिक उद्दिष्टांशी सुसंगत असलेल्या म्युच्युअल फंडांमध्ये गुंतवणूक करणे देखील शहाणपणाचे ठरेल. बेदरकारपणे गुंतवणूक करण्यापेक्षा ठराविक उद्दिष्टांच्या आधारे गुंतवणूक करणे नेहमीच फायद्याचे ठरते. मी पर्सनलएफएनच्या स्मार्ट फंड एक्सप्लोररची शिफारस करतो, जे आपल्याला आपल्या म्युच्युअल फंड पोर्टफोलिओचे स्मार्ट नियोजन करण्यात मदत करेल जे आपल्या आर्थिक उद्दीष्टांशी सुसंगत असेल. हे आपले ध्येय गाठण्यासाठी परताव्याची अपेक्षा आणि दोन म्युच्युअल फंड गुंतवणूक पर्याय (ए आणि बी) आहेत ज्यात मालमत्ता वर्गातील गुंतवणूक आणि मार्केट कॅप चा समावेश आहे. आपण आपल्या जोखीम प्रोफाइलच्या आधारे कोणताही पर्याय निवडू शकता. हे आमच्या संशोधन कार्यसंघाने शिफारस केलेल्या सर्वोत्तम योग्य म्युच्युअल फंड योजनांची यादी प्रदान करते जे आपल्याला आपल्या आर्थिक उद्दीष्टांपर्यंत पोहोचण्यास मदत करेल.

शेवटी...

शिस्तबद्ध आर्थिक वर्तन अत्यंत महत्त्वाचे आहे. गरजा आणि गरजा यांच्यातील फरक समजून घेणे महत्वाचे आहे. वेळेआधी नियोजन करणे, प्रभावी बजेट तयार करणे आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, अल्प ते मध्यम मुदतीच्या रोख प्रवाहाची परिस्थिती समजून घेऊन आपली आर्थिक परिस्थिती जाणून घेणे आपल्याला आपल्या खर्चाच्या पद्धतींबद्दल जागरूक होण्यास मदत करते.

मात्र, आर्थिक समजूतदारपणा नसल्यामुळे अनेकांना अतिखर्च करण्याची सवय मोडता येत नाही. आर्थिक साक्षरता आपल्याला मूलभूत पैसे व्यवस्थापन कौशल्यांच्या बारीकसारीक गोष्टींबद्दल ज्ञान मिळविण्यात मदत करते आणि बचतआणि बजेट कसे तयार करावे याबद्दल मार्गदर्शन करते. जरआपण आर्थिकदृष्ट्या जागरूक असाल तर आपण आपल्या अतिखर्चाच्या सवयीवर मात करण्याचे वर नमूद केलेले मार्ग अधिक चांगल्या प्रकारे समजू शकता.

पुनश्च: आम्ही पर्सनलएफएनमध्ये समजतो की प्रत्येकजण आर्थिक ज्ञानाने सुसज्ज नसतो. येथे आम्ही आपल्याला आपले आर्थिक ज्ञान मिळविण्यास आणि वाढविण्यासाठी आणि आपल्या कुटुंबाचे 'फायनान्शिअल गार्डियन' बनण्यासाठी प्रोत्साहित करतो . आपण आपले वित्तीय नियोजक बनण्यासाठी आर्थिक नियोजन घटक समजून घ्याल.

पर्सनलएफएनचा नवीनतम विशेष उपक्रम, "सर्टिफाइड फॅमिली गार्डियन" 24 विस्तृत व्हिडिओसह आठ मॉड्यूलमध्ये आयोजित केला गेला आहे, जो आपल्याला मनी मॅनेजमेंटमध्ये चांगले होण्यासाठी आवश्यक सर्व संबंधित साधने आणि लर्निंग मॉड्यूल्ससह मदत करेल. म्हणून, जर आपल्याला आपल्या अतिखर्चाची सवय संपवायची असेल आणि आर्थिकदृष्ट्या साक्षर व्हायचे असेल तर आपण "सर्टिफाइड फॅमिली गार्डियन" कार्यक्रमासाठी नोंदणीकरणे आवश्यक आहे!

MITALI DHOKE is a Research Analyst at PersonalFN. She is an MBA (Finance) and a post-graduate in commerce (M. Com). She focuses primarily on covering articles around mutual funds including NFOs, financial planning and fixed-income products. Mitali holds an overall experience of 4 years in the financial services industry.

She also actively contributes towards content creation for PersonalFN’s social media platforms in the endeavour to educate investors and enhance their financial knowledge.